Tukidydes - Wojna Peloponeska - Kultura Antyczna

znajdował posłuch, ten, kto się mu sprzeciwiał — był podejrzany.
Jeśli komuś udało się drugiego wciągnąć w pułapkę,
chwalono go jako mądrego, ale za jeszcze mądrzejszego uchodził
ten, komu udało się tej pułapki uniknąć; jeśli zaś ktoś tak
się urządził, Ŝe nie musiał ani zastawiać na nikogo sideł, ani
ich unikać, uchodził za zdrajcę swych towarzyszy partyjnych
i człowieka bojącego się partii przeciwnej. Jednym słowem,
sławy zaŜywał ten, kto potrafił ubiec człowieka, który mu chciał
krzywdę wyrządzić, i kto drugiego zdołał do złego namówić.
Związki krwi stały się słabsze od związków partyjnych, gdyŜ
przyjaciel partyjny chętniej waŜył się na rzeczy śmiałe i bezwzględne.
Związków bowiem tego rodzaju nie zawierano zgodnie
z istniejącymi prawami dla ogólnego poŜytku, lecz wbrew
prawom dla egoistycznych celów, wzajemne zobowiązania między
uczestnikami nie opierały się na prawach religijnych, lecz
na współuczestnictwie w zbrodni. Słuszne wnioski przeciwników
politycznych przyjmowano jedynie wtedy, jeśli mieli oni
takŜe istotną przewagę, a nie z uczuciem prawdziwego zaufania.
Większą teŜ radość sprawiało móc się na kimś zemścić, niŜ
w ogóle nie doznać od nikogo krzywdy. Wszelkie układy zawarte
w przymusowej sytuacji i zaprzysięŜone miały wartość
tylko do chwili, gdy jedna ze stron nie poczuła się silniejsza;
przy pierwszej zaś sposobności ten, kto zyskał na sile, widząc
przeciwnika bezbronnego nie dotrzymywał układu. Zamiast bowiem
otwarcie wrogo występować, chętniej łamano układy, nie
tylko dlatego, Ŝe nie naraŜało to na duŜe niebezpieczeństwa,
ale Ŝe jeszcze w nagrodę za podstęp przynosiło sławę przebiegłości.
Większość bowiem ludzi woli uchodzić za przebiegłych
nicponiów niŜ dobrodusznych poczciwców: pierwszym się
chełpią, drugiego się wstydzą. Źródłem tego wszystkiego była
Ŝądza panowania, dąŜąca do zdobycia bogactw i zaspokojenia
ambicji, a stąd wybuchały rywalizacje, wkraczały w grę namiętności.
Przywódcy polityczni jednej i drugiej partii posługiwali
się pięknymi hasłami, mówili o równouprawnieniu
wszystkich obywateli albo o rządach rozumnej arystokracji,
ale w rzeczywistości mówiąc o sprawie ogólnej walczyli między