Tukidydes - Wojna Peloponeska - Kultura Antyczna

i zawodząc. Tak cała armia wśród łez i Ŝalu, z cięŜkim sercem
wybierała się w drogę, choć opuszczali kraj nieprzyjacielski
i więcej juŜ wycierpieli, niŜby łez na to starczyło, a niepewna
przyszłość lęk w nich budziła. Powszechne było przygnębienie
i wzajemne Ŝale. Podobni byli do idących na tułaczkę mieszkańców
zdobytego miasta, i to miasta niemałego, gdyŜ było
ich wszystkich razem nie mniej niŜ czterdzieści tysięcy. KaŜdy
niósł tylko niezbędne rzeczy, a hoplici i jeźdźcy sami wbrew
zwyczajowi zabierali swoją Ŝywność, częściowo z braku słuŜby,
częściowo z braku zaufania do niej, od dawna juŜ bowiem
masowo uciekała. Zresztą Ŝywności było mało, bo brakowało
jej juŜ takŜe w obozie. Pewną ulgę przynosi zwykle świadomość,
Ŝe nieszczęście dotknęło wszystkich na równi, w tym
jednak wypadku odczuwali je nie mniej głęboko, wciąŜ bowiem
mieli przed oczyma świetność i dumę, z jaką wyruszali z Aten,
i nędzę, w jaką się obecnie stoczyli. Była to najboleśniejsza odmiana
losu, jaka kiedykolwiek dotknęła armię grecką: oni,
którzy przybyli tu w zamiarze ujarzmienia innych, odchodzili
obecnie w obawie, Ŝeby to samo ich nie spotkało, zamiast
radosnych Ŝyczeń i peanów, jakie towarzyszyły ich wyjazdowi,
odwrót ścigały złowieszcze głosy. Szli pieszo, choć przybyli na
okrętach, i wzrok swój kierowali juŜ nie ku flocie, lecz ku
hoplitom. Wszystko to jednak wydawało im się moŜliwe do
zniesienia w porównaniu z ogromem groŜącego jeszcze niebezpieczeństwa.
Nikias, widząc przygnębienie i taką zmianę nastrojów w wojsku,
szedł wzdłuŜ szeregów i, jak dalece pozwalała na to sytuacja,
zachęcał i dodawał otuchy. Przechodząc od jednego do
drugiego przemawiał coraz głośniej i dlatego, Ŝe sam był przejęty,
i dlatego, Ŝe chciał, by jego pomocne słowa jak najdalej
docierały.
»Ateńczycy i sprzymierzeńcy! Nawet i w tej sytuacji trzeba
mieć jeszcze nadzieję, bo juŜ nieraz z gorszej udawało się ludziom
wydobyć. Nie powinniście z powodu nieszczęścia i nie zasłuŜonych
przez was cierpień poddawać się zbytnio przygnębieniu.
Patrzcie na mnie, który jestem słabszy od innych — widzi-