Revista Haemus nr. 30-32 - Libraria pentru toti

Ja tek na dëfton edhe ky (idhull i Kafkës) drynin e parajsës dhe kerubinin që
na rri pas krahëve.
Bën be që s’e ka kyçin, dhe na nis “të marrim udhët përreth botës dhe të
hapim sytë mbase e gjejmë hyrjen nga deriçka e pasme”.
Pastaj na tregon hijen e shtrembër që i bëjmë dheut, shtegut të gabuar që
njeriu paska zënë mes dy skajeve pa krye, “kukullës – materie e kulluar dhe
Zotit – shpirt i kulluar”.
Më tej na fryn në vesh se si “gjendet të paktën ajo prehje e paqme, kur
njohuria të ketë përshkuar, si me thënë, të pafundmen; ashtu siç shpërfaqet e
dlirë dhe njëherësisht, tek ajo lloj ngrehine prej njeriu e cila ka o asfare o
një pafundësi vetëdije, pra ose tek kukulla ose te Zoti”.
E pra, kësisoj këto kukulla gjysëm qenie - gjysëm gjëra, këto nimfa mitike
(sipas Borgesit është gjuha shqipe e dallon sirenën nga vajza e valëve, duke
na shtirë në mend se të parët tanë dinin mjaft mbi bukurinë përrallore,
harmoninë, madje dhe trajtat e përsosmërisë) që shfaqin shpërfilljen më
mizore e të përjetshme të papërgjigjes, i shpallen fëmijërisë si mësuesi i
parë i filozofisë dhe artit të krijimit. Por edhe si një mësues gjysëm Pinok e
gjysëm Xhepeto...
Është Xhepeto që ka bërë Pinokun apo Pinoku që e bën më njeri këtë të
fundit? Kjo është e ç’është! Të fundit? Ç’po them? Mbase numërimi në
botën e kukullave nis nga fundi.
Kushedi prej ç’keqkuptimi të tillë gjuhëzimi, Vallery ka shprehur atë të
vërtetë zanafillore:
E para ishte përralla.
Po, po, “e vërteta më e vërtetë është përralla” - e mbështet gjeniun dhe
dashnorin e miteve, edhe adhuruesi i tij, italiani Calvino. Gjithë ky
gjenalitet... nën robërinë e miteve.
E si të mos mbetesh peng i mitit? A nuk i kemi krijuar ato për të qenë peng i
tyre.
Asgjë nuk është kaq e përjetshme sa ato që nuk kanë ekzistuar kurrë, mitet.
Mitet janë shpirtrat e bëmave dhe dashurive tona, thotë Valery.
Ndaj jemi pengjet e femijërisë sonë, të botës mitike të kukullave dhe
lodrave, pse na gatisin, përrallë ndër përrallë, lodër mbi lodër e kukull pas
kukulle, të mbajmë peshën e botës së rëndë të miteve megjithë haraçin e saj,
...e të rrimë qoftë si shtrembër, por të flasim drejt.
Sa më shumë largohemi prej tyre, aq më tepër mbulojmë me dhera
Atlantidën që kemi brenda nesh, në vend që dheu e plehu të ndihnin për të
mbjellë dashurinë, moralin, etikën dhe estetikën e qytetërimit që rrekemi të
përballojmë.
102