Revista Haemus nr. 30-32 - Libraria pentru toti

allkanike. Në thelb, është ajo histori e koklavitur marrëdhëniesh mes
Lindjes e Perëndimit, që shpesh emërtohet “fati ynë” i zi, i hidhur, mallkimi,
marrëzia, mercenarizmi, tradhtia, lapërdhia, lënia në baltë etj. Monsinjori
Vladimir Gjika do të ishte nga ëndërruesit më të mëdhenj të pajtimit mes
Perëndimit dhe Lindjes dhe, si të gjithë ëndërruesit e mëdhenj, do t’i falte
këtij pajtimi të mundshëm gjithë jetën e vet, duke dhënë një ndihmesë
shumë më të madhe se sa ata që i shterin ëndrrat nëpër fjalime e libra pa
bukë. Perëndimi zgjon mallin për të paparashikueshmen, thotë ai. Lindja
pret befasinë mrekulluese. Dielli e fton njërin: “Eja pas meje drejt së
Panjohurës”. Pragu i mistershëm, Burim yjesh, i thotë tjetrit: “Ç’do të
shfaqet vallë në horizont?”. Jo rastësisht Gjikajt vijnë nga Shqipëria, linden,
rriten, shkollohen, martohen dhe floritin fillin e pushtetit të dukshëm e të
padukshëm anembanë botës, kanë shumicën e varreve në Rumani (alias
“Portat e Orientit”), Francë e gjetkë, shkruajnë në disa gjuhë dhe bëhen
pjesë e një Evrope që vetëm pas rreth dy mijëvjeçarësh ndarjeje ndjen se
vajtimi i një fati të skëterrshëm dhe galdimi i një fati të ndritshëm janë
njëlloj afër.
I ati i meshtarit të ardhshëm, Joan Gjika (1830-1881), burrë shteti, gjeneral,
ministër i mbrojtjes dhe i jashtëm në Bukuresht, ambasador në Stamboll,
Vjenë, Romë dhe Peterburg, ndodhej me detyrë në qendër të Perandorisë
Osmane, kur, pikërisht më 25 dhjetor të 1873-shit, në ditën e Krishtlindjeve,
lavdisë së varreve dhe të të gjallëve do t’u shtohet Vladimir Gjika, princ i
lindur, mbrujtur me dhunti e tipare që, ende pa u pjekur, duhet ta shtyjnë të
zgjedhë një karrierë të shkëlqyer diplomatike, ushtarake, qeveritare etj. Si
shumica e antarëve të farefisit, foshnja nuk e sheh dritën e diellit në një
atdhe të caktuar, por në mërgim. Ndoshta ishte një shenjë, sepse Monsinjori
nuk do të ketë përveçse atdheun e përhershëm të të përkushtuarve: Qiellin.
Ndokush mund të habitet se si, pas një përvoje mërgimi shumëvjeçare,
mendja e Monsinjorit nuk është ngutur për asnjë çast që të nxjerrë perla nga
lotët prej mërgimtari. Ndjenjat dhe trandjet e përjetuara në mërgim, jashtë
një shteti, jashtë një atdheu, jashtë një shtëpie, në përpjekje për t’i shkrirë të
gjitha tokat në Tokën që s’bjerret kurrë, i ka marrë me vete në botën tjetër
dhe duket se i ka përftuar si bekime. Sepse çdo dhembje e mprehtë e një
mërgimi nuk është veçse një dëshmi më tepër që i përkasim qiellit. Vladimir
Gjika rregjet qysh në vegjëli me udhët, me portat, mes të cilave duhet të
zgjedhë e të kaptojë më të ngushtën, me njerëzit që flasin gjuhë të huaja, në
një botë pa kufij, ose me kufij që më fort afrojnë, se sa ndajnë. Kjo e stërvit
të mos e ndjejë dëshpërimisht peshën dhe hidhërimin që shkaktojnë kufijtë,
por edhe që të zhbirojë, të njohë dhe të matë saktësisht marrëzinë e
regjimeve çnjerëzore.
Jeta e tij fillimisht nuk e braktis shtratin ku ka rrjedhur kaherë pushteti,
lavdia dhe misteri i farefisit të vet: në moshën tetë vjeçare mbetet jetim nga
i ati. Princesha Aleksandrina, – e cila do të vdesë në vitin 1914, pasi i biri
273