Revista Haemus nr. 30-32 - Libraria pentru toti

luftëtarë i lirisë, i bukur si grek, që sillej qiejve si Apolloni... Ndërsa i pari
është hero real, i njohur i Pavarësisë, arvanitasi nga Hidra, Odise Andruci, e
siç e vlerëson poeti “një nga figurat dominante të historisë njerëzore”. Liria
kërkon virtyt dhe guxim” - ky është mesazhi i poetit i përcjellë nëpër
kohëra.
Andreas Empirikos e vlerëson i pari poemën e mikut të tij, dhe i thotë në
mënyrë patetike: “Nikos Engonopulos! Shkëmb i ashpër i Elbasanit dhe
dantellë e butë gjelbëroshe e Bosfori, të përshëndes shqiptarçe, me dorën
time të djathtë përmbi zemër, dhe pëllëmbën time të ngrohtë të shtrirë
paralelisht në cilëndo tokë që shkel… Shqiptarogreku i famshëm...
Mrekullia e Elbasanit!”
Psikoanalisti Empirikos, ka dhe ai peripecitë e tij në luftën civile (1946-
1949), ku Niko pati dezertuar, për të mos marrë pjesë në atë luftë
vëllavrasëse, ku Greqia në vend të korrte frytet e fitores, u ndodh edhe
njëherë tjetër në vorbullën e përçarjes. Miku i tij, Empirikos, si bir armatori,
kapet nga forcat e EAM-it, të cilat marrin vendim për ta pushkatuar. Ai
mundi që të arratisej dhe të emigrojë në Francë.
Me pasionet e tij të furishme, njeh në Zyrih të Zvicrës, studenten bukuroshe
nga Përmeti, Vivika Zisi dhe zbulon tek ajo Beatriçen, të cilën do ta
hymnizonte.
Julia Kristeva, semiologe dhe psikanaliste bullgare, që jeton sot në Paris, e
ka si shembull në historitë e dashurisë për “këta aventurierë të psikizmit që
quhen shkrimtarë, që shkojnë në fund të natës, aty ku dashuritë tona nuk
guxojnë të rrezikohen.”
Miltos Sahturis, një nga poetët e mëdhenj grekë, shkruan për Engonopulon
se ai është ndër më të diturit. Elitis shkruan: “Askush s’e njeh më mirë se ai
poezinë franceze.”
Poezia lirike e Engonopulos është vizionare, me fjalë që sheh, përcepton
imazhe, ngjyra krijon një gjendje habie e mahnitje. Elitisi, Empirikos,
Engonopulos duke qenë në epiqendrën e sublimimit të surealizmit në Paris,
krijuan poezinë-pikturë dhe pikturën-poezi me mjetet specifike shprehëse.
Gjoksi i bukur i gruas si një tablo. Zemra e poetit është si pylli në mesnatë,
sa herë humbet, përmes shiut ndjen fëshfërimat e fustanit që fsheh trupat e
ngrohta që shfaqen e trembin vetëtimat. Jeta i zë besë vijave të fatit në
pëllëmbët e dashura, se femra është muzikë: lira, kitara, flauti, nga ku
gurgullon gëzimi, sepse edhe me sy ato i zbusin dallgët. Në imazhin
surrealist janë Bella Donna, Zonja Artemis, është bukuria metafizike e
skulpturave të Antikitetit, natyra, drita e çastit sublim ku secila prej femrave
ka pranë një vegël muzikore. Nëse i bashkon veglat muzikore në poezitë
dhe në pikturat e Engonopulos, bëhet një orkestër e madhe ku himnizohet
gruaja.
390