Revista Haemus nr. 30-32 - Libraria pentru toti

i vetëdijshëm se mbi, nën, mbrapa e para saj gjallojnë pamje të tjera, të
mundshme, ose më të vërteta nga sa pandehim. Në traditat fetare, jo rrallë
Hyu përfytyrohet si errësira e tejndritshme, një hapësirë ku vështrimi
njerëzor nuk mbërrin, duke besuar se atje ku mbaron fuqia e vështrimit tonë,
fillon bota e përjetshme.
Deri tek njeriu, syri ka përshkuar një udhë të çuditshme. Tek zogjtë dhe tek
disa gjallesa që janë bërë mjeshtre të mbijetesës, nevojiten të dy sytë, që ato
të mund të shohin një pamje të plotë. Vetvetiu shtrohen disa pyetje: si, sa
dhe çfarë shohin të mësipërmet kur iu mungon, ose kur mbyllin njërin sy?
Ç’pamje ka bota po të vërehet me një sy zogu e një sy kafshe? A i mungon
gjësendi botës, kur shohim vetëm gjysmën e saj? A ia del mbanë syri
njerëzor që, duke ngjitur dy a më shumë pjesë të së njëjtës pamje, të sajojë
një të tretë, e cila, si në morfologjinë gjuhësore, të jetë e ndryshme nga
paraardhëset? E sidomos: a munden dy sytë tanë që, tek ngulin shtizat e
shikimit në një pikë të vetme, të njësojnë atje edhe pamjet e përçara,
mendimet, dy pjesë të së tërës? Në këtë pamundësi zbulohet edhe një rol
mistik, ta themi, i strabizmit. Poetikisht, strabizmi është një përpjekje e
dhimbshme, - që jo rrallë zgjon humorin patëkeq dhe mëshirën, - një
stërmundim rrënjësor dhe mbase i pavetëdijshëm i organizmit njerëzor për
të njësuar, ribashkuar, copët e ndara të botës, të jetës, e madje të vetë
shpirtit. Sepse thelbi i kohërave kur ende ndodhemi në trup është ndarja.
Ndarja nga Qielli, nga e Përhershmja, nga Thellësitë, nga Vetvetja, nga
Njëritjetri.
Ato që i ndodhin atdheut
Kjo epokë e shpërdoron çiltërsinë, sepse vetëm përshfaqja e dhunshme e
mendimeve dhe e gjendjeve të fshehta (të fshehura) mund të joshin sot
vështrimin dhe vëmendjen e mass-medias. Një poet përballet gjithnjë, të
paktën në orët e vetmisë së epërme, me mëdyshjen nëse është i veçantë falë
atyre që shpreh, apo falë atyre që fsheh. Dihet që dhimbja e pashprehur, ose
thjesht e ravijëzuar, e bën më fisnike, më përzgjedhëse fshehtësinë e një
poeti. Një tjetër pyetje e poetit të sotëm është nëse duhet ta përshfaqë
dhimbjen sa më në plotni dhe kësisoj të bëhet pjesë e dhimbjes së lexuesit,
t’ia marrë këtij të fundit dhimbjet e papërballueshme përmes artit të fjalës
dhe të heshtjes dhe t’i shndërrojë përfundimisht në art (pra, në një element
më të pranueshëm), apo thjesht t’i përcjellë lexuesit të vërtetën se ia njeh
dhimbjen, është binjak me të në të mira e sidomos në të liga etj. Është
pohuar me të drejtë se në ditët tona gjithkush mund të hedhë në letër vargje
dhe jo rrallë të qëllojë në shenjë. Mbase etja e njeriut për të mbetur në
Kujtesë e ka rraskapitur Muzën dhe ajo e ka humbur toruan, duke i hedhur
perlat siç hedhim thërrimet e bukës ndaj zogjve, pa marrë parasysh se
shumë pak prej tyre janë Nositë.
415