Revista Haemus nr. 30-32 - Libraria pentru toti

Në kohën që isha në Rumani në media kishte përditë lajme që kishin të
bënin me vendimin e Italisë për deportimin e rumunëve që i cilësonte si
kërcënim për sigurinë e vendit.
Në një program debat, italianë, rumunë dhe romë janë ftuar të flasin se si
raste si ato të fundit në Itali nuk duhet të përgjithësojnë. Bashkëjetesa është
e lehtë thotë një italian me emrin Guido i ftuar në progam.
Ai flet gjysëm italisht gjysëm rumanisht dhe nuk shtrohet problemi që atë të
mos e kuptojnë e tillë është afërsia gjuhësore mes rumanishtes dhe
italishtes.
Çështja nëse romët diskriminohen apo jo, diskutohet më shumë në Rumani
se sa në perëndim.
E teksa kjo çështje kërkon një program special për tu trajtuar, se çfarë
mendojnë qytetarët rumunë për atë që ndodhi në Itali merret vesh lehtësisht.
Një shofer taksie më tha se ishte i zemëruar me vendimin e Italisë për t'i
kthyer romët në Rumani. "Kjo nuk është e mirë për ne, pasi vendi do të
mbushet prapë me ciganë", tha shoferi.
Opinione të ngjashme kam dëgjuar plot madje edhe më të këqija.
Prej romëve kërkohet integrim, edukim. Me hyrjen në Evropë komuniteti
romë që është minoriteti më i madh i Evropës, pret që të respektohet më
shumë.
Episodi me Italinë për ta ishte një fillim zhgënjyes.
Në strehën për fëmijët romë në Timishoara, zonja Letitia Marc, e cila
drejton Shoqatën e Grave Rome thotë se romët e kanë ende të vështirë të
gjejnë punë në Rumani, pasi punëdhënësit preferojnë në të shumtën jo
romë.
Ndërsa, djali i saj Leonard Bebi që punon si koordinator në qendër dhe
është specializuar në Paris për të punuar si punonjës social, e sheh
diskriminimin ndaj romëve më të madh në Rumani, sesa në perëndim.
"Në Rumani edukata qytetare nuk është ende në nivelin perëndimor. Romët
që nuk janë të arsimuar nuk dijnë se ku të shkojnë për të gjetur mbrojtje".
Luciana Friedman gazetare e revistës Egalitatea Evreasca (Barazia Hebre),
që i përket një komuniteti të vjetër etnik në Rumani e shikon kështu debatin
lidhur me komunitetin romë.
"Jemi të gjithë njerëz dhe përtej faktit që quhemi minoritet apo shumicë,
jemi pjesë e të njëjtës shoqëri dhe duhet që ta respektojmë njëri-tjetrin. Unë
nuk jam për fjalën tolerancë, mendoj se respekti është gjëja më e
rëndësishme mes njerëzve dhe me kalimin e kohës, zgjidhja, - pavarësisht
nga nacionaliteti, - është njohja."
Hyrja në Evropë ishte një ëndërr e madhe për rumunët e thjeshtë dhe tani që
u arrit, u kuptua se përtej portës së BE-së ka ende një rrugë të gjatë për të
përshkuar, rrugë që për më të vegjlit është edhe më e vështirë.
Qytetarët e thjeshtë duan që tani që janë në Evropë të marrin fund përplasjet
si në kohën kur e ndjenin veten si qytetarë të dorës së dytë.
228