Revista Haemus nr. 30-32 - Libraria pentru toti

pagesë në atë restorant, duke ia marrë kështu, rekordin që e mbante, deri
atëherë, piktori italian, ai me emrin Tintoreti. Për fat të keq, as muri, prandaj
as freska e Kodrës, as restoranti vetë, nuk ekzistonin më. E gjallë dhe e
freskët ngelte vetëm anekdota që kallëzohet edhe sot për këtë kontratë
origjinale të pronarit të restorantit me piktorin e madh shqiptar, të ditëve të
fillimit të ndërtimit të karrierës tij, kur nuk ishte në gjendje të lakmueshme
materiale e financiare. Kaptinë në vete parashikohej xhirimi i Akademisë
Brera. Akademi kjo, ku piktori ynë, krahas zënies së mësimeve e magjive të
lojës se vijave dhe të ngjyerave, që do t’i çelin rrugë të shndritshme drejtë
portave të mjegullta, atëbotë, të artit të pikturimit, mësonte edhe për artin e
jetës, të dashurisë, të bohemisë e të tjera. Sinopsa parashihte edhe shumë e
shumë xhirime e piketime, natyrisht, jo vetëm në Milano, sa do që është
«metropol i artit modern», por edhe në Romë, ku Kodra kishte bërë ditët e
para në Itali. Poashtu parashikohej zbritja në qytetin e «detit magjik», në
Pozitano. Qytet ky, me të cilin piktori është i lidhur ngushtë, emotivisht dhe
emocionalisht. Aq sa edhe për qytetin e Palermos ku, pothuaj se, çdo stinë
vere, hap ekspozitë të vetën. Shumë prej këtyre ekspozitave, kritikët,
studiuesit dhe njohësit e tjerë eminentë të arteve pamore, i përgëzuan dhe i
vlerësuan si prezantime antologjike të mjeshtrit shqiptar të pikturës.
Natyrisht se harku i synimeve për xhirime gjithandej, as për së afërmi nuk
përfundonte me kaq. Kishte edhe shumë për t’u xhiruar e filmuar. Qyteti
mesdhetar francez, Cannes, bie fjala, ku Kodra kishte takuar të madhin
Pabllo Picasso dhe kishte ekspozuar bashkë me të dhe të tjerë. Pastaj qyteti i
Romës, ku Kodra, në vitin l948, kishte takuar dhe ishte njohur me Picasson,
me rastin e Kongresit të Paqes. Bashkë me këtë piktor Kodra kishte
ekspozuar edhe në Spanje, në vitin 1954. Synoheshin sa më shumë xhirime
ilustruese, jetëshkruese të duhura për pasurimin vizual të telekronikës
kushtuar Kodrës dhe veprës se tij. Pa çare duhej zbritur në Paris, sa për të
xhiruar ambientet, ku në vitin 1971 Kodrës i jepet medalja e artë
ndërkombëtare e shkencës, artit dhe letrave të Akademisë Franceze. Por
edhe galeritë e mjediset e tjera, ku Kodra ishte paraqitur me ekspozita të
veta apo në grup me të tjerët. Në këtë shteg, si mund të anashkalohej
Lugano, pa pamje e motive të xhiruara në këtë qytet mbi liqe, të cilin Kodra
e do(nte) aq shumë, jo vetëm pse është i mrekullueshëm, jo vetëm pse është
«qytet ideal» siç e quan(te) Kodra, por mbase, pse emri i këtij qyteti është
ngushtë i lidhur me aktorin e famshëm shqiptar të artit teatror, Aleksandër
Moisiun, ku edhe sot e kësaj dite, në afërsi të këtij qyteti, gjendet varri i
mbretit të artit teatror, në përmasa botërore të gjysmës se parë të shekullit të
kaluar. Natyrisht se, kompletimi i këtij dokumentari as që mund të
paramendohej pa xhirimet e fshatit të lindjes se piktorit, Ishmit. Pa xhirimin
e Durrësit, ku Kodra hedh në letër vijat e para të jetës dhe të karrierës si
piktor, kur një italian ia bleu kavaletën e parë. Pa pamjet nga Tirana ku
Kodra, pos tjerash, kishte ndjekur mësimet në Liceun artistik, ku kishte
440