Revista Haemus nr. 30-32 - Libraria pentru toti

sistemi i shenjave, me gjuhën e veçantë poetike, e cila lirisht mund të
emërohet gjuhë poetike hamitiane.
Poezia e Hamitit nuk është thjeshtë një ekspoze alfabetike: Ajo te lexuesi
hyn si një furi poetike me përmbajtje dramatike. Pikëshikimi i poetit nuk
shpreh vetëm fiksion poetik për të përcaktuar pozicionin e tij ndaj jetës. Por
edhe më shumë se kaq: veprimin. Nëse nuk vepron mbetesh jashtë, askund,
edhe më keq: “mbetesh përjetë në gjini asnjënjëse”. Kushti është i rëndë.
Duhet të zgjedhësh mes varrit të babës dhe varrit të nënës, dhe
domosdoshmërisht përsëri mbetesh i lidhur me dhembjen (ah! pse
gjithmonë me dhembjen!?) e përjetshme të etnosit:
Atdheu dhe Mëmëdheu lidhur dy gjini
Të tretën si dhembje e kanë në gji (poezia Atdheu)
A fillon nga këtu koha zero e njeriut, a fillojnë këtu shenjat e shenjta të
vetvetes, që quhen a t dh e, a fillojnë që këtu edhe shenjat e kolektivitetit?
Hamiti i vazhdon me ngjizjen e shpirtit, të etnisë te fjala. Në poezinë Besa,
kjo shenjë emblematike ku përmes vargjeve “Farë e lindjes lidhë në terr”
(...) “Fjala e jeta lidhen si kob”, del tragjedia e personazhit lirik dhe e
etnosit. Dhe krejt natyrshëm vjen germa e tretë dhe poezia Cubi, njëra ndër
më të bukurat përgjithësisht në poezinë shqipe. Kështu krijohet ABC. Të
tjerat vijnë por, gjithmonë, pas abcës. Merrnie me mend “Cubi u nis të
fshehet në malin Cullak”! Aq këmbëngulës, aq i shkathët e aq dinak vetëm
e vetëm të gëzoj jetën, të jetë shenjë e shenjtë edhe atëherë kur:
Cilja e zemra e ftohur në acar
E lanë si cung se kohën kish harruar (poezia Cubi)
Ndodh kështu sepse Cubi ka harruar kohën, dhe mjerë ai që harron kohën në
të cilën jeton, kohën kategorinë kryesore të jetës dhe të vdekjes, harkun që
lidhë dy mrekullitë e natyrës, Zotit.
Me një shkathtësi të jashtëzakonshme gjatë vargëzimit, Hamiti brenda kësaj
poezie përdor 9 fjalë funksionale me polisemi të fuqishme teksture,
intertesktore e metatekstore me nistoren c: cub, cullak, cem, cep, cikol,
curr, Cilja, cung, cinik. Nga këtu del në sipërfaqe fuqia e gjuhës, tipari
kryesor i poezisë së Hamitit dhe funksionaliteti i saj i shprehur në kulm.
Në poezitë si, Embetha, Ëh, Gjergji, Himni, Llapi, Shqipëria etj., por edhe
Nana, Orfeu, Ura, etj., del në pah diskursi (historik, biblik dhe heroik),
tema dhe toposi - vendi, klishea, por jo vetëm në kuptimin e thjeshtë të
fjalës. Zhenet thotë “Nyja e kësaj vështirësie qëndron në një mënyrë në
takimin ndërmjet tematikës origjinale dhe të “thellë” të individit krijues dhe
asaj që retorika e lashtë e quante topika d.m.th., thesari i subjekteve dhe i
formave që konstituonin të mirën e përbashkët të traditës dhe të kulturës.
265