Revista Haemus nr. 30-32 - Libraria pentru toti

Për mjeshtrat e fjalës shqipe, historikisht roli i anijes ka qenë i dyfishtë.
Anija vinte e paftuar nga jashtë dhe sillte mortjen, mirpo anija dilte me ose
pa leje nga brenda dhe sillte shpëtimin, duke dëbuar nga hapësira e vet
fatkeqësinë. Anija si mit shpirtëror i shqiptarit, si plotësim i lirisë së
pamundur, të ëndërruar, të synuar jetavdekje. Anija si shprehje e lexueshme
dhe e ndjeshme e lëvizjes kozmike, e ikjes nga hapësirat e ngurtësuara, e
zhvendosjes (tjetër vend – tjetër fat), Anija që jo vetëm thyen kufijtë e
rehatisë, por që edhe bashkon dy hapësira, të cilat, në mungesë të saj, s’do
të ishin takuar kurrë. Poezia e Arian Lekës ngulmon ta vendosë Anijen në
qendër të Jetës, menjëherë pas Zotit, dhe të dëshmojë pa fjalë të tepërta se,
kur poetit nuk i mbetet as edhe një lexues, as edhe një dëgjues, as edhe një
shpirt binjak, ai vazhdon të shkruajë për botën, për anijen, për heshtjen dhe
lëvizjen, apo edhe për gjumin, të cilin anija e merr me vete, duke lënë pas
vetëm zgjimin e të gjitha shqisave. Atë zgjim që mund t’u mësojë leximin
edhe gurëve të atdheut.
Dalje nga gjumi
Ideale do të kish qenë sikur krijimtaria e një poeti të shqyrtohej, sidomos
për lexuesin e huaj, duke përdorur harmoninë e brendshme të veprës së tij,
tingujt dhe ritmet, me rimat e dukshme e të padukshme amtare, ndonëse kjo
mund ta kish pakësuar dëshirën për t’ia lexuar veprën. Pasi lexon poezinë e
Arian Lekës, jo vetëm në shqip, por edhe në rumanisht, bindesh sërish se
muzika e verbit mund të hapë edhe dyert e ferrit, sidomos në prag të
globalizimit, kur zhurma ka marrë pushtetin dhe kur njeriu e ka shumë më
të lehtë t’u ngjajë gjithë të tjerëve se sa të vazhdojë t’i ngjajë Krijuesit.
Muzika e shqipes mori një plagë të tmerrshme shumë kohë më parë, kur si
rastësisht, zanoret e hapura, qiellore, nisën të zëvendësohen nga zanoret
vajtimtare dhe monotonizuese dhe t’i shtrojnë udhën së kobshmes gjuhë
druri. Mbytja e â-ve nga ë-të dhe shumëzimi i bashkëtingëlloreve hundore,
stomakore e kockore si shprehje e varfërimit të jetës e të trurit, mbetet një
nga tragjeditë e mëdha të shqipes, ndonëse forca e saj arriti dhe arrin të
nxjerrë ende kryevepra nga rrënojat e vetvetes. Muzika e Arian Lekës pahon
dhe synon të ndreqë pikërisht strabizmin brenda-gjuhësor të shqipes, duke
zbuluar tërthorazi edhe strabizmin nga i cili vuan sot gjuha njerëzore. Kurse
sa i përket mundimit tonë për të mos e lënë ndarjen e gjithanshme të na verë
nën thundër, ai mbetet një lloj i lumtur strabizmi, të paktën për shpirtin.
Ndoshta ngaqë trupi i ka ditët e numuruara dhe nuk dëmtohet nga pak poezi,
shije fluturimi a mbijetese. Aq më tepër kur mbrrin ai çast një mike pret t’i
mbijnë prej teje flatrat / në kohëra të errëta kur nuk mbijnë veç brirë 104 .
Bukuresht, verë 2007
104 Arian Leka, Kulishë të verbër, Strabizëm, botimet Ideart, Tiranë 2004, f. 108.
419