Revista Haemus nr. 30-32 - Libraria pentru toti

ESSE
HIQMET MEÇAJ
Mashtrimi në letërsi II
(absurdi te Miti i Sizifit të Kamysë)
esé
Shkaqet që më shtyjnë të ndërmarr këtë esé nuk janë të shumtë. Me anë të
saj, duke vazhduar idenë e mashtrimit në letërsi, më duhet të shprehem se
shkrimtarët, mes të cilëve edhe Kamy-ja, duan të na mbushin mendjen se
teoritë e tyre qëndrojnë më këmbë edhe duke na sjellë argumente anësore
nga një mit. Në këtë rastin e Kamy-së kemi një paraqitje klasike mashtruese
të mbrojtjes së idesë së absurdit, se lumturia dhe moskryerja e misionit
jetësor deri fund, janë themeli i jetës. Sipas këtij autori, Sizifi duhet të jetë i
lumtur në absurditetin e vet të mosçuarjes së gurit asnjëherë në majë të
malit. Mjafton vetëm përpjekja për të arritur në majë. Rezultati nuk ka
rëndësi.
Lexoj mitin, bazën e tij themelore, siç përshkruhet në një enciklopedi greke,
por që Kamy-ja na sjell diçka tjetër, të zgjeruar, e cila i shërben idesë që ai
kërkon të na përcjellë. Ja miti: Sizifi, djali i Eolit, mbret i Korintit. Sizifi
ishte i dëgjuar për veprimet e këqia të tij (nënvizimi im). Ngriti mure në
ngushticë, (aty ku sot ndodhet kanali-shënimi im) dhe merrte taksë të
rëndë nga çdo udhëtar (I detyronte kalimtarët të punonin për të- shënimi
im) . Për mëkatet e tij u dënua të shkonte në Skëterrë të rrokulliste një gur
të madh drejt majës së një mali. Por, sapo afrohej për atje, shkëmbi
rrëshqiste pas dhe ai e fillonte nga e para ngjitjen. Dhe ajo vuajtje e tij
vazhdonte pambarimisht. (Enciklopedia Idra, vëllimi 10, faqe 3493-3494,
botim i vitit 1987).
Vetëm kaq. Pra thelbi i mitit përbëhet nga njëra anë prej prapësirave dhe
mëkateve të rënda të Sizifit, nga ana tjetër prej ndëshkimit të tij. Është e
çuditshme se, sipas këtij varianti-bazë të tij, kemi në themel gurin nga kreu
deri në fund: Sizifi ngriti mur, kuptohet me gur dhe u ndëshkua të ngrinte
gur në Skëterrë, duke mos arritur të ngrinte më mur.
A nuk e ka ditur këtë thelb Kamy-ja? E pabesueshme ta pranojmë se nuk e
dinte. Po përse ai na e sjell mitin nëpërmjet degëzimeve të tij, nëpër
paraqitjet dytësore e jo në atë thelbësore?
95