Revista Haemus nr. 30-32 - Libraria pentru toti

Ishte e vërtetë, qe targa që thoshte, por, i djersitur nga ecja, mizëria e
turistëve dhe dielli i qershorit, në vetëvete e pata të vështirë t’ia falja talljen,
pasi menjëherë mendova se qe fjala për një makinë të njohur prej tij. I
mësuar me skepticizmin e njerëzve në të tilla raste, nuk e prishi terezinë: u
tregua i gatshëm për të vazhduar lojën. Vetëm kur i gjeti edhe dy targa të
tjera, të përcaktuara tashmë prej meje, u binda për atë që i kalonte caqet e
përvojës njerëzore.
Kur dolëm në një cep nga shihej Tour Eiffel dhe më tregoi një për një se
ç’bëhej në katet, deri në detajet më të imta, nuk kisha më dyshime se truri
më qe pajtuar pak nga pak me realitetin. Më pas e mora vesh se s’e kishte
për gjë të më sqaronte se çfarë ndodhte në zyrat e Prefecture de Police,
Hotel de Ville, apo në dhomat e Shakespeare&Co, biblioteka-librari ku gati
një shekull më parë James Joyce-i po humbiste shikimin, pak nga pak, si një
mënyrë për të kërkuar në poret e kujtesës skutat e vendlindjes, Dublin-it, që
thuhet se mund të rishkruhet nëpër harta vetëm e vetëm prej librit të tij.
Henri, që as ia kishte dëgjuar ndonjëherë emrin Joyce-it, sigurisht do t’ia
hidhte çdo shkrimtari në shpejtësinë e bërjes së hartës së atij qyteti (i cili e
kishte pjesën më të madhe të lavdisë pikërisht prej tyre), mirëpo s’bëhej
fjalë për të çuar gjëra të tilla ndërmend, sepse nuk ishte nga ata njerëz që ka
lexuar ndonjëherë ndonjë libër: faktin që nëpër vendlindjen e tij ka pas
shkelur dikur Eduard Lear-i, ia kanë thënë të tjerët. Nuk është fjala për
ndonjë arsye të rëndomtë, dembelizëm apo gjëra të tjera të këtij lloji, të cilat
mund t’i hasësh në një numër të madh njerëzish, por për një arsye që pa
frikë mund ta quajmë madhore: prej fuqisë depërtuese të shikimit, germat e
faqes së parë i bëheshin lëmsh me ato të faqeve pasardhëse, ndonjëherë
(varësisht nga trashësia e librit) deri në faqen e fundit. Një herë, në shkollë,
tek lexonte diçka për Skënderbeun, kishte interpretuar diçka që më tepër të
kujtonte Robinson Cruzoe-n dhe mësuesi i historisë e ndëshkoi me një
vizore të trashë, duke ia dhënë kokës tri herë. Qysh atëherë kundërshtonte të
ngrihej në mësim, i sigurt se vetëm do të ndëshkohej, dhe, meqë nuk e
kuptuan kurrë mbeti mënjanë, i papërfillur dhe i pavënë re, gjë që, në fakt, i
interesonte, sepse ia doli më në fund të merrte tetëvjeçaren, duke përsëritur
dy vite të vetëm. Sidoqoftë, nuk do të harronte ngatërresën me datën e
themelimit të PKSH, kur pat përmendur vitin 118 pas Krishtit, gjë që
provokoi një maratonë mbledhjesh (zakon i rëndomtë i kohës), derisa e
gjykuan si një fëmijë me të meta mendore dhe u mjaftuan me thyerjen e
notës në sjellje për atë vit.
Duhet vënë në dukje se këto biseda nuk ia nxirrje kur doje ti, për më tepër
mund të ngatërroheshe nga mënyra se si i rreshtonte, pasi ai thoshte atë që i
pëlqente, duke fshehur, ndërkohë, ca gjëra që nuk i interesonte t’i dilnin. Për
difektin e parakrahut të majtë tha se e kishte të lindur, mirëpo dikush që e
351