Revista Haemus nr. 30-32 - Libraria pentru toti

DUO
Çasti i parjes dhe i reflektimit
Bisedë me shkrimtarin Riat Ajazaj / Gjermani
(Convorbire cu scriitorul Riat Ajazaj / Germania)
Revista Haemus: I dashur Riat Ajazaj. Po të përdornim një mënyrë klasike
të shprehuri, je shkrimtar dhe hulumtues letërsie i shqipes, lindur e
formuar në Kosovë, që shkruan shqip e tani edhe gjermanisht. A mund të
na japësh disa të dhëna rreth trevave dhe njerëzve mes të cilëve kalove
fëmininë dhe rininë e hershme?
Riat Ajazaj: U linda në Zhur në një fshat të madh afër kufirit me
Shqipërinë. Fshati ndodhet nga lindja, veriu dhe perëndimi mes faqesh mali
dhe një brinje të naltë kodrinore, ndërsa nga jugu shtrihet një ultësirë fushe
që mbërrinë deri te lumi Drin dhe te këmbët e Pashtrikut legjendar.
Gjeografikisht ky fshat ndodhet ndërmjet Kukësit dhe Prizrenit, vende të
njohura në histori, Lidhja e Prizrenit dhe Lufta e Lumës, ngjarje këto që
mbahen gjallë në kujtesën e banorëve të asaj zone. Pra kam lindur në një
regjion shumë të ngarkuar me ngjarje dramatike. Dramatiken atij fshati ia
shtonte edhe kufiri hermetik dhe i rrezikshëm me Shqipërinë socialiste, që e
linte Kukësin dhe krejt Shqipërinë të vinte deri te ne në mënyrë shumë
mitike, përderisa Prizreni me arkitekturën e tij orientale ishte shumë i
prekshëm, më real pra dhe i këndshëm. Prej kësaj bukurie urbane është
ushqyer Zhuri vazhdimisht, që për vete ka njohur mërgimin qysh në vitet e
pesëdhjeta (fillimisht në Beograd dhe më vonë edhe nëpër qendra tjera ishjugosllave
dhe europerendimore). Pra mërgimi ka një traditë të hershme aty
dhe ka ndikuar shumë pozitivisht në zbutjen e varfërisë. Në vitin 1989 në
Zhur ndodhë një masakër kundër popullësisë duarthatë, që kishte dalë të
demonstroj kundër heqjes së autonomisë. Atëherë kam qenë në moshën
nëntëmbëdhjet vjeçare dhe në atë ditë kam marrë pjesë në Prishtinë, bashkë
me shokët e mi të fakultetit juridik, në demonstratat e mëdha kundër heqjes
së autonomisë. Lajmi për masakrimin e Zhurit më ka mbërritur gjatë kthimit
me autobuz për në Prizren, kur një autoambulancë e spitalit të Prizrenit
ndërpreu qarkullimin e magjistrales për pak minuta, për t’i bërë udhë bartjes
me uturimë sirene të të plagosurve për në spitalin e Prishtinës.
398