Revista Haemus nr. 30-32 - Libraria pentru toti

vëllimin “Mendime për rrjedhën e ditëve” si “njërin nga librat e mëdhenj të
shekullit”.
Monsinjori e njihte mirë vendin që do të zinte koha në jetën e njeriut
modern, aq më tepër koha e shenjtë. Prandaj edhe zgjodhi aforizmën, këtë
“thërrmijë metali të çmuar që mund të peshojë sa një botë”.
Bijtë e Agonisë – ideal për Shenjtët
Në një kuptim të thjeshtë, shenjtëria është të jetuarit në Parajsë qysh në këtë
jetë. Është shmangie e vdekjes, arratí nga pesha e saj ndërmjetësuese. Pragu
mes dy botëve kapërcehet dhe i zgjedhuri, falë përkushtimit, lutjeve,
pranimit të vuajtjeve dhe një jetese që mund të çmeritë shumëkënd, nis të
jetojë jetën e amëshuar. Tri kohët njësohen. Mirpo kjo nuk është vetëm një
jetë gati e pamundur. Kjo është sidomos një jetë, të cilën pakkush e
ëndërron.
Njëheresh me shndërrimin e piramidave elitare në rrjete populiste, epoka
moderne cënoi rëndë idealizmin e njeriut, duke ia zgjeruar këtij të fundit
hapësirën e të udhëtuarit dhe duke ia ngushtuar gjer në makth e kapitje
hapësirën e të ëndërruarit. Ëndrra nuk zgjohet më brenda tij nga dëshira për
të pushtuar të pamundshmen, ose të paktën për t’iu afruar asaj, por nga
nevoja për të mos u lënduar, për vetëmbrojtje. Prandaj ëndrrat e sotme
guxojnë shumë pak, ose rrijnë gatitu brenda kafazit që cakton realiteti.
Përulja e ëndrrës solli pakësimin e besimit në Hyjnor dhe rritjen e
mosbesimit në njerëz. Njeriu bëhet gjithnjë e më ujk për njeriun dhe gjithnjë
e më njeri ndaj qënieve të pagoja dhe sendeve.
Vijnë kohët kur do të ftohet dashuria në shumë vetë, kur vdekja në emër të
një ideje a të dikujt tjetër do të ketë një natyrë gjithnjë e më të rastësishme,
aksidentale. Tash e tutje askush nuk është më i aftë të vdesë për mbijetesën
e dikujt a të ndonjë ideje të lartë, ngaqë askush nuk është gati të vdesë për
gjëra që ende s’kanë ndodhur, s’janë vërtetuar e s’thyhen në bankë. Ideali
nuk ka vlerë bankare dhe si i tillë, veçanërisht pas dy luftrave botërore,
shkakton tmerr, mospërfillje, përtallje e madje ndoht. Sepse disa të
ashtuquajtur ideale, duke u trymbetuar si të vërtetë dhe si të vetmit,
shpëlanë tru, pinë gjak e rrënuan shpirtra aq sa, me kalimin e kohës,
pothuajse çdo ideal tjetër, sado i vërtetë qoftë, duket i kotë.
Plagosja për vdekje e Idealit përmes pseudo-idealeve ishte, në fakt, edhe
goditja më e ashpër që mori Shpirti gjatë shekullit XX. Dhe fakti që vdekja
për hir të një ideali mbetet gjithmonë në Kujtesë, dëshmon të paktën dy
gjëra: që kjo lloj vdekjeje nuk është e rëndomtë, por as “e natyrshme”,
përndryshe do të harrohej, - dhe që çdo lloj vdekjeje tjetër, përfshi atë për
kamje, pushtet etj, mbeten jashtë Historisë gjer edhe kur humori i
perëndishëm u fal nga pak shije.
276