Revista Haemus nr. 30-32 - Libraria pentru toti

vetëm të tronditesh. Si mundet të kombinohen gjenet në mënyrë të tillë që
dy njerëz të lindur e të rritur në dy vende të ndryshëm, larg nga njëri-tjetri të
shfaqin kaq shumë ngjashmëri, deri dhe në atë që Lasgushi aplikoi
ekstremisht atë që Hesse shkroi që në 1931? Mos ndoshta dhe Lasgushi i ka
lexuar të gjithë këta shkrime? Gjermanishten e zotëronte shumë mirë. Edhe
viti 1931 jep gjasa të mira për këtë supozim. Po edhe sikur ta marrim rastin,
se paska qenë ky lexim vendimtar: Si mundet të mbetej aq i bindur në
misionin e vet si poet, sa të pranonte më mirë shuarjen në të gjallë? Për të
qenë Lasgushi, poet në përjetësi. Kjo është përgjigjja që kemi dashur dhe
duam të lexojmë e me siguri dhe e vetmja e mundshme.
Me këtë parantezë dëshirova të hyj në temën e refuzimit që Hesse në
mënyrën e vet i bëri komunizmit me shkrimet, nga të cilat dy që datojnë në
vitet 1931 dhe 1933, u zgjodhën për këtë sjellje në shqip.
Fati e ndihmoi Hessen që jeta të mos i ndrydhej nën një diktaturë
komuniste. Me këto nënshkrime vetëdënimi, ai me siguri do të kish hyrë i
vdekur. Në mos i vdekur, do të vdiste rrugës, në mos do të vdiste rrugës, do
të poshtërohej. Por për etjen njerëzore do të kishin qenë ndoshta kohë të
pakrahasueshme, sepse ashtu siç është lindur e rritur ajo, vetëm në rastin e
mosvdekjes trupore të poetit do mund të vërtetonte, nëse Hesse do i kthente
në vepër mësimet që la për brezin e tij e të tjerët pas.
Letër një komunisti [i]
I
Qëndrimi im personal ndaj komunizmit mund të formulohet lehtë.
Komunizmi (me të cilin unë më së pari kuptoj qëllimet dhe mendimet e
Manifestit të vjetër Komunist) është gati të realizojë vërtetimin e vet në
botë, bota është pjekur për këtë gjë, që prej kur jo vetëm sistemi kapitalist
tregon shenja të qarta të rënies, por që prej kur posaçërisht dhe
socialdemokracia e „shumicës“ e ka braktisur plotësisht flamurin e
revolucionit.
Unë e mbaj komunizmin jo vetëm për të përligjur, por e quaj për të
vetëkuptueshëm – ai do të vijë dhe fitojë, edhe sikur ne të gjithë të jemi
kundër tij. Ai që sot është në anën e komunizmit, pohon të ardhmen.
Përtej kësaj po-je, që arsyeja ime thotë për programin tuaj, që prej kur jetoj,
ka folur edhe një zë brenda meje për vuajtjet, unë kam qenë gjithmonë me
të shtypurit kundër shtypësve, me të akuzuarin kundër gjykatësit, me të
uriturit kundër hamësve. Vetëm se unë asnjëherë këto ndjenja që më
355