Revista Haemus nr. 30-32 - Libraria pentru toti

mënyrë organike udhëtimin prej Sizifi të vetëtransformimit deri sa arrin në
transhendencë. Ajo është “dritë njohjeje” dhe “drirë përjetësie”. Kështu
kënga e gjakut, “materia poetica” që krijon poeti ynë i madh; është një
energji e tipit të ri, aparati struktural që ftillon dhe organizon me mjeshtëri
këtë shndërrim të pazakontë të energjisë, është një “triadic matrix,” që
konsiston në Dhimbjen, Yllin, Dashurinë.
Veçoria kryesore e strukturës poetike të Lasgushit qëndron në faktin se
infrastruktura e poetit është një përzierje e veçantë e dritës dhe errësirës, ajo
të drejton nga hapësirat qiellore në abiset e errëta. Shkëlqimi poetik
vezullon në “jetë e vdekje përqafuar”.
Me sistemin e tij poetik, Lasgushi ka shtjelluar me një poetikë të lartë e
origjinale edhe një filozofi vetanake, duke u futur në hulli ontologjike,siç
është gjeneza e yjeve. Është dashuria, një etje e pashtershme e saj, që i
mban gjallë yjet, të cilët “prej mosgjëje zunë fill / plot me jetë e mall të
valë.”
Në një kapitull të veçantë, shqyrtohet “Gjuha që flet Miti”. Autori ka
theksuar që gjuha e Lasgushit karakterizohet nga një origjinalitet i përtejmë,
që e dallon nga të gjithë poetët tanë, dhe ka dhënë me aftësi natyrën e kësaj
gjuhe. Fjalën lasgushiane, ai e krahason me një kupë kristali, që merr dhe
reflekton dritë e heshtje vazhdimisht. Çka endet në karpetin e kuptimësisë
është një mozaik shumëngjyrësh, një pejsazh fijesh të zjarrta të thurura me
imtësi e delikatesë në flakën e tyre të një heshtjeje që digjet. Fjala, “nocion
e figure”, formohet si “shape eterne brenda shapelessness”.
Gjithë lava Sausurreane e kuptimësisë ka një krater të vetin të pashoq, nga i
cili shpërthen herë pas here për të ardhur tek ne. E gdhendur prej një dore
mjeshtri, fjala lasgushiane, kjo “fshehtësirë e ndezur në fill prej
shkrepëtime” është më e mira dhe e më e bukura fjalë që është krijuar
ndonjëherë në poezinë shqipe. Kësaj veçorie të stilit komunikues të
Lasgushiti i shtohet një tjetër veçori: aventurat befasuese që sendërton poeti
me fjalën e tij, që për autorin përbën “një nga teknikat e komunikimt të
pashpikura ndonjëherë”. Spikasin në gjuhën poetike të Lasgushit emërtimi i
“ndjenjave bipolare”, siç i ka qujtur vetë Poeti në studimin e tij “Poezi et
coetera”, dhe që nuk janë vetëm ndjenja, po edhe dukuri të jetës, natyrës
dhe kozmosit.
Duke zbuluar sistemin poetik të Lasgushit, autori ka përimtësuar me
mendjemprehtwsi edhe në shtresat e pafiksuara të tekstit artistik, duke
“lexuar” në “vendet e zbrazëta” të këtij teksti, siç i ka emërtuar esteti W.
Iser.
Rëndësore, veç zbërthimit origjinal të sistemit poetik lasgushian, është
vlerësimi shumë i lartë në rrafsh shoqëror i kësaj poezie për kohën që është
shkruar, d. m. th. kryesisht për vitet ‘20 të vendit tonë, dhe për kohërat tona
296