Revista Haemus nr. 30-32 - Libraria pentru toti

me një fe për të mbajtur gjakun, kemi mbi kurris Austrinë që do të na ndih,
kemi përpara syvet Morenë që na vështron me sy vëllazërie, që njeh çe vjen
Shqipërisë për Greqinë e çe do fitojë nga shpëtimi i Shqipërisë e çe do
humbas prej humbjes së Shqipërisë”
Në arkiv gjeta e lexova letërkëmbimin e Neokli Kazazi, tanimë Rektor i
Universitetit të Athinës, si dhe letërkëmbimin me Jorgji N. Gjika. Në letrën
e këtij të fundit që dërgohet nga Vjena në Gusht të vitit 1913, drejtuar
Shkëlqesisë së Tij Isamil Qemal Bej Vlora, ai shkruan:
Zoti Kryeministër,
Në Qershor të vitit 1911 kishit mirësinë të më jepnit mundësinë për t’më
dëgjuar në katër takime… Ju shpjegova midis të tjerave mënyrën me të
cilën munda të mësoja planet sekrete të Pansllaviznit që deshnin të vepronin
të pushtonin Lindjen, mënyrat dhe praktikat satanike për të kultivuar
urrejtjen mes popujve të Lindjes, të krijonin një ferr me intrigat e tyre, me
synime konkrete për te sunduar kaosi në ide dhe si rrjedhim të krijojnë atë
gjëndje të papranueshme nga të gjitha planet e botës së qytetëruar, e ato
mandej të bëheshin të volitëshme për planet e tyre pushtuese të
Panllavizmit. Duke ju paraqitur me saktësi të gjitha pikpamjet dhe kushtet
në të cilat jetojnë popujt e Lindjes, si dhe mënyra që t’u bëhej thirrje fuqisë
morale të tyre, që ata të bëjnë të vetmen zgjidhje të drejtë të Problemit të
Lindjes për lumturinë e të gjithë popujve, Ju më thatë fjalë për fjalë: “I
dashur zotëri! Në se arrini të kini sukses në atë vepër, do t’i kini bërë një
shërbim aq të madh popujve të vuajtur të Lindjes më shumë se sa i shërbeu
Jezu Krishti njerëzimit të torturuar.”
Neoklis Kazazi dhe Ismail Qemal Bej Vlora duke parë rreziqet që u dilnin
në fillim të shekullit XX-të bënë ç’është e mundur që të afrohen më shumë
të dy popujt, grekët dhe shqiptarët, përpjekje që u kurorëzua me
nënshkrimin e protokollit të krijimit të Lidhjes së miqësisë dhe
bashkëpunimit.
Në një revistë të kohës me emocion gjeta dhe një vjershë kushtuar Ismail
Qemalit.
Më 6 Qershor të vitit 1901 Lidhja e shoqatës “Helenizmos” me kryetar
Neokli Kazazin, dha një dreke për nder të Ismail Bej Vlorës. Në fillim të
drekës poeti Kristos Kristovasilis recitoi vjershën kushtuar liderit të
shqiptarëve dhe mikut të Greqisë.
Më poshtë vijon kronika e kësaj dreke, e cituar në librin “Greqia dhe
Shqipëria në fillim të shekullit të 20-të”):
Drekë për nder të Ismail Qemalit
Duke ndjerë rreziqet që shfaqen në horizont me ardhjen e shekullit të 20-të,
Neokli Kazazi nga ana e Greqisë dhe Ismail Qemal Bej Vlora nga ana e
Shqipërisë, bënë përpjekje të shumta për përafrimin e të dy popujve, që më
38