Revista Haemus nr. 30-32 - Libraria pentru toti

ümitle beklemekteyiz. Arnavutluk her ne kadar, bu Anlaşmada olmazsa da,
işler bir yola konulmuştur ki, Arnavutluk Hükümeti, Balkan hudutlarını
garantili ve bilmiş sayılamaktadır.” (Aynı yer).
Geleneksel Arnavut-Türk ve Balkan - Türk ilişkileri iyi bir istikamette
devam etmiş ise, hattâ fevkalâde bir seviyeye yükselmiş ise, bunu, her
şeyden ve herkesten önce, büyük Atatürk’e borçlu olduğumuzu
düşünmekteyim. O’nun realizmi ve ileri görüşü, sayesindedir ki, bu gün
dahi, Balkan, özellikle Arnavutluk ile Türkiye, iyi ve kötü günlerde,
yanyana devam etmektedirler.
Bazılara göre, 1920, 1930 hatta 1940 yıllarında, Kemalist Cumhuriyeti,
Türkiye’nin Avrupa’ya ilgisi olmadığı, hatta ve hatta, Avrupa ülkesi olması
için çaba sarf etmediği şeklinde söylentiler vardır 58 .
Bu yönde, o zamanlar iki çeşit hareket vardı. İlk önce, on sekizinci yüzyılın
(XVIII. yy) sonlarında Türkiye’de başlatılan lâikliğe giden genel bir
yapılanma vardı. Bu olay Mustafa Kemal’in yaptığı bir konuşmada
toplumun, Avrupayî bir uygarlığa ulaşması gerektiği, fakat Türk kökeninin
unutulmamasının, şart konulduğunu açıklıyordu. Türkiye’nin bir Avrupa
ülkesi olarak görülmesi, o zamanlar, milliyetçi bir hareket görülüyordu ve
böylece Türkler de Avrupalılara eşit olacaklardı. Elbette tarihe dayanarak,
ve tarihi olaylarla tastik edilerek, bu batılaşma biraz tereddüt gösteriyordu;
çünkü Türkiye’nin modernleşme yolu Avrupa ile kavga etmekten geçmişti.
Özgürlük savaşında, Türkiye, elindeki silâhıyla, Yunanistan’a ve
Ermeniler’e hak tanıyan Avrupa’nın karşısına çıkmıştı. Çünkü, Avrupa,
Osmanlıyı bölmesinden öte, Türkiye’yi de bölmek istemişti. Neticede,
1920’de imzalanan Sevr Antlaşmasına göre, Türkiye Yunanistan’a Ege
bölümünden bir parça ve Doğu-Anadolu’dan, Ermenilere bir parça toprak
vermişti. Bu gün bile milliyetçi konuşmalarda, Türkiye’nin Avrupa’ya zorla
girmek istediği ve yine Türkiye’nin Avrupa’nın iznini almadan geliştiği
söyleniyor. Bu günki Türkiye toplumunda “Sevr kompleksi” denilen ve
lâikler tarafından, hatta bir kampı tarafından kuvvetli bir cereyan
esmektedir.
Avrupa’ya girmek veya Avrupa’dan korku fikir tartışmaları bir süre daha
devam edecektir. Bu konuda çoğu zaman şu konu işlenmektedir: “Avrupa
bizlerden neyi istiyor ve bizler de ona neyi verebiliriz?” . Türklerin çoğu
Avrupa’ya entegre olmayı “iyi bir iş” olarak algılasa da, dini ve kültürel
yapısını bozmamak, kimliğini kaybetmemek şartıyla, bunu kabul
etmektedirler. Otantik Kemalistlere ve laikizme bağlı olanlara bakıldığında,
bunlar tamamiyle batılaşmış durumdalar fakat onlar bile, ulus-devlet
statülerini tutmak gerekliliği taraftarıdırlar.
58 Stéphane Yérasimos, Entre désir d’Europe et crainte de l’Europe, “L’Express”,
Paris, 29.11.2004, s. 49-50.
134