Revista Haemus nr. 30-32 - Libraria pentru toti

Kjo vepër e paçmuar ofron shumë pak të dhëna për muzikën e grave, e cila
konsiderohet më shumë si mitologji dhe estetikë e Homerit të nderuar, se sa
art me anë të të cilit gratë kanë mundur të shprehen lirshëm.
Historia e parë e njohur për gratë e shquara të Greqisë klasike, e veçanërisht
për muzikantet e asaj periudhe, nuk është paraqitur e kompletuar deri në 11
komeditë e Aristofanit 91 . Mikja e Pindarit, Korinna, ka qenë partnere në
gara dhe pesë herë ka korrur fitore. Një nga gratë më të shquara të Greqisë
klasike, Lais, ka qenë këngëtare, poete dhe filozofe, qytetare e Korinthit.
Korinthasit i kanë ngritur tempull dhe kanë bërë medaljone me fytyrën e saj.
Për Laisin thuhet se ka qenë këngëtare, por nuk ka gjurmë të këngëve të saj,
Leontium, këngëtare, poete dhe filozofe ka qenë mike dhe nxënëse e
Epikurit. Për Safon thuhet se ka marrë shpërblim prej Alcaeusit, sepse ka
qenë këngëtare më e mirë se sa ky që ka qenë poet.
Përshkrimi i kurtizaneve si “mbretëresha të mbretërve” (kryesisht për arsye
se nga mbretërit kanë mundur të marrin krejt çka kanë dashur) të Aristofanit
nga Bizanti qartë tregon se sa pak profesione i kanë nxitur këngëtaret në
Greqinë klasike. Si grua e lirë, kurtizanja ka pasur mundësi të perfeksionoj
edukimin e saj dhe, sipas kësaj, të bëhet më tërheqëse, duke mësuar
muzikën. Është konstatur se shumica e grave duhet të jetojnë duke u
përkujdesur për fëmijë, e kursesi ato nuk janë nxitur që të edukoheshin.
Historia zyrtare e këngëtarëve të epokës klasike ka përfunduar me
Plutarkun, sepse më tepër se 1000 vjet nuk ka pasur asnjë të dhënë në të
cilën do të bazohej ndonjë kronologji.
Artistet e muzikës e kanë humbur pozitën e tyre shoqërore në Romë, sepse
mbretërit romakë nuk e kanë vlerësuar lartë as muzikën e as gruan.
Në periudhën e pushtimeve barbare dhe në fillim të mesjetës muzika nuk e
ka rifituar statusin e saj.
Mirëpo, muzika përsëri e ka arritur ate, në periudhën e sundimit të Gergurit
të Madh në fillim të shek. VII. Gjatë sundimit të tij, muzika u bë pjesë
përbërëse e ceremonive fetare. Mirëpo, vetëm burrat dhe djemtë kanë
guxuar të këndojnë liturgji. Në periudhën kur kanë sunduar priftërinjtë
kishtarë, e veçanërisht shën Pavle, për gratë ka qenë e ndaluar që të
këndojnë, vallëzojnë ose të luajnë në instrumente. Duke shkruar për
edukimin e femrave, shën Jeronimi ka porositur: “nëse ndonjë grua është
përcaktuar për jetën fetare, bindeni të mos përdorë kozmetikë, as të mos bart
stoli, as të mos luajnë në asnjë instrument muzikor; por nxiteni që të këndoj
psalme dhe himne”.
91 Aristofani është komediografi më i madh i Greqisë. Është lindur në Athinë kah
viti 445 p.e.r. Shkroi 44 komedi prej të cilave njihen 11. Njëra prej tyre titullohet:
“Gratë në parlament”. Meqenëse burrat nuk ishin të aftë për të drejtuar jetën e
vendit, udhëheqjen në parlament e marrin gratë. Ato bëjnë reforma të cilat kishin për
qëllim zhdukjen e dallimeve sociale dhe të ndihmonin të varfërit.
301