Revista Haemus nr. 30-32 - Libraria pentru toti

vdekje. Ata pandehin se vdekja ka për të gjithë të njëjtën peshë, të njëjtin
kuptim dhe se vdekja nën torturë është më e padurueshmja. Verbimi
shpirtëror, ose më saktë: të gjalluarit jashtë Shpirtit i bind se jeta e gjithkujt
mbyllet njëheresh me vdekjen dhe se hidhërimi i të vdekurit mes dhembjesh
trupore e shndërron në ferr të përjetshëm jetën e përkohëshme.
Monsinjori e njeh në thelb këtë shekull. Di se mishi është ndërkryer të
gëlltitë e të mbytë Shpirtin, por ndodh si atëhere kur stomaku gëlltit dhe
rropatet të mbytë një thikë diamanti. Ata nuk e njohin as fuqinë e një pike
gjaku shqiptar para vdekjes, e një pike që rrjedh e para, ose e fundit. E
qindfishuar nga hyjnorja, ajo pikë gjaku dëshmon sërish se qetësia me të
cilën shqiptari pret vdekjen nuk është shpërfillje, krenari e sëmurë, etje për
të hyrë në këngë e legjenda e as përbuzje ndaj kësaj jete, por një shprehje e
rrallë e besimit në një botë tjetër.
Ajo pikë gjaku zmadhohet në rrembat e Monsinjorit edhe ngaqë ai mpaket
dhe nuk peshon më shumë se pesëdhjetë kile.
E nxjerrin para një gjyqi “të sajuar nga idhujt” e së tashmes, jo aq për të
qenë në rregull me drejtësinë, se sa për të parë deri ku mund të arrijë forca e
këtij njeriu. E kësaj qënieje që ua jepte kotheren e vet bashkëvuajtësve, që
robtohej në punë bashkë me të tjerët dhe që kish hapur brenda ngrehinës së
burgut një zgavrojë drite, ku shumë vuajtës të rëndomtë takuan vetë Zotin
dhe u kthyen nëpër qelitë e tyre të rilindur.
Monsinjori ngulmon të mbrohet vetë, jo rastësisht pat studiuar edhe për
drejtësi. Në sallën e gjyqit ndodh krisja e gjuhës, ndarja e së njëjtës gjuhë në
dy të folme që e përjashtojnë njëra-tjetrën. Por vetëm njëra mbetet gjuhë,
teksa tjetra ngurtësohet duke shpëlarë edhe trurin nga i cili rrjedh. Përplasen
mesveti fjalë të panumurta që s’përshtaten me kurrgjë, shprehet ai.
Ndërhyjnë më pas jehonat që e trashin edhe më fort turbullirën.
Idhujt përdorin gjuhën e drunjtë, kurse Monsinjori gjuhën e Shpirtit. Kjo i
kthjellon të vërtetën mbi vazhdimësitë që sundojnë këtë botë. Ka një
vazhdimësi të perëndishme dhe një tjetër që nënkupton pushtet njerëzor. Si
të ishte helm i gatuar vetëm për të mpirë e gurëzuar shpirtin, kjo kalohet
dorë më dorë, nga brezi i etërve në brezin e bijve dhe të nipave. Është
vazhdimësi tokësore, kalimtare, dhe synon mbajtjen e pushtetit kryesisht
politik. Ajo nuk mbështetet në dhunti e traditë, por vetëm në biologji, duke
u stërmunduar të kopjojë strukturën e kahershme të lidhjeve të gjakut,
mbase edhe ngaqë në kohërat moderne shpesh vetëm gjaku i përbashkët
mund të bëhet dorëzanë për njëfarë mirëbesimi. Ky lloj vazhdimësie mbetet
shprehje e shpërfilljes ndaj Zotit, por ngulmon të shpikë prejardhje hyjnore,
duke sjellë tërthorazi shembuj nga fisnikëria e dikurshme. Idhtarët e saj
bëhen me kalimin e kohës ustallarë të vërtetë, duke përvetësuar stilin
hyjnor, mirpo duke e përdorur në kah të kundërt. Por asnjëherë përdorimi i
një stili nuk është edhe përdorim i Shpirtit që e ka krijuar. Idhujt harrojnë se
ndodhen para një princi të lindur, nga ata të hershmit, dhe mbase nuhatja e
282