Revista Haemus nr. 30-32 - Libraria pentru toti

jam poeti, ai 12 s’është veçse një perandor. Ndërsa më vonë: Ndodhem këtu
prej dhjetë ditësh; e kam braktisur Romën para tre muajsh, por jam në
Romë... Por në këtë çast, kur shkruaj këta rreshta, ndjehem i pushtuar nga
një dyshim i tmerrshëm. Roma është larg, në cepin tjetër të tokës, e
përjetuar, si të thuash, e shkëputur prej meje si një fakt i çuditshëm, të cilin
mund ta rindërtoj me përfytyrimin, por asnjëherë saktësisht. E kaluara ime
ka një emër, por sa pará bën? Qaj. Ndjej frikë dhe të ftohtë, por hyjnitë janë
bërë copë e çikë… Jeta ime dhe vargjet e mia flisnin ndryshe, sepse jetoja
nga një iluzion që e këndoja për kënaqësinë e të tjerëve… Të trishtmet,
kështu do të quhet libri im i ardhshëm 13 …
Poeti është i bindur se ka humbur gjithçka, ndërsa fakti që, në këmbim të
kësaj gjithçkaje, mund të presë Vetë Zotin, nuk e ngushëllon. Hëpërhë ai
bën çmos të nuhatë shkaqet e syrgjynosjes, të cilat do t’i zbulojë me saktësi
befasuese alter-egoja e tij, Vintilë Horia, afro dymijë vjet më vonë. Jo
përligjja dhe përkrahja e rënies morale të romakëve përmes botimit të
vëllimit „Ars amandi” e syrgjynosën Ovidin, por joshja nga qarqet
neopitagoriane, monoteiste, nga mësimet e Pitagorës që predikonin
ekzistencën e një Zoti të vetëm, maturia në kënaqësitë e dashurisë trupore,
mospranimi i çdo ushqimi me prejardhje shtazore. Edhe ai ishte i mërguar,
njëlloj si Ovidi, sepse e pat zgjedhur kurbetin në Krotana. Ndër skllevërit,
pohon Ovidi, ndodhej edhe Zamolksi, prifti që u bë më vonë pontifex
maximum dhe hyu i vetëm i getëve 14 . Pikërisht kur hyn në lidhje me
pitagorizmin, ze fill për Ovidin edhe përshfaqja e Zotit të vetëm. Ky vegim
paraprihet nga asgjësimi i iluzioneve. Lënda, e mishëruar deri atëhere në
hyjni me grada dhe zanate të ndryshme, detyrohet të pranojë se nuk është
krijuese, por vetëm e krijuar. Në fazën e parë, Ovidi sheh dhe shijon vetëm
pjesën e hidhur të mërgimit, ngrirjen fizike, pafuqinë për të qënë atje ku ia
ka ënda. E cfilit pa masë humbja e një jete të suksesshme, plot ndere, pasuri
etj, humbja e saj brenda një çasti të vetëm, sa një pulitje sysh; e bren
detyrimi për ta pranuar shkallë-shkallë jetën e vet të re, mjedisin e ri, pritjen
e ankthshme dhe kapitëse të „faljes” perandorake… Pejsazhi në të cilin
gdhihet, e lebetit. Vallë a ka zogj më tragjikë se sa këta sgalemë me fluturim
të harmonishëm, klithmat e të cilëve ma coptojnë zemrën sikur të
parathënkan një fatkeqësi, sikur dashkan të ringjallin kujtimin e disa
qëniesh të kaluara, që përulen para krimesh nga më të urrejtshmet 15 ?
Banorët që mund t’i bëhen fqinjë dhe miq, ose armiq gjer në vdekje,
mbahen më këmbë në ca kushte të cilat poeti nuk i ka hasur as në ankthe.
12 Është fjala për atë që nënshkroi urdhërin e syrgjynosjes së Ovidit, perandorin
Oktavian Augusti.
13 Po aty, f. 2-3.
14 Po aty, f. 11.
15 Po aty, f. 15.
21