Revista Haemus nr. 30-32 - Libraria pentru toti

Nuk e dimë nëse miti e merr rrjedhën tek burimet e Testamentit të Vjetër,
apo ngjet e kundërta.
6.
Gjurmët prehistorike prej Abelit biblik gjer tek Abili i sotëm bashkëkohor
janë fshirë, sepse, po të perifrazonim Agambenin, ardhacaku ka humbur çdo
të drejtë dhe nuk i rresht përpjekjet për t’ u asimiluar në gjirin e një
identiteti të ri, në këmbim të një përçmimi të sigurt.
Por është një etni që nuk e pëlqen këtë përçmim. Ata janë arixhinjtë,
mbartës të një qytetërimi të kahershëm, me muzikën e çuditshme, ritualet
stinore, me sjelljet e shpenguara, dhe veçanërisht me zjarret. Pranë atyre
zjarreve ata mblidhen ritualisht, hedhin në ta thërrime buke, a thërpele të
gjelbra marsi, dhe mërmërijnë formula lutjesh, a magjish. Tek ai zjarr është
flaka e moçme e Heraklitit, elementi zanafillor i gjenezës së botës. Abelianë
të poshtëruar prej qytetërimeve tona, nisen në shtegtimet nomade, mbi
samare mushkash mbajnë djepet e varur anash.
Në Shqipëri nuk ka më të poshtëruar se ata. Ky vend e ka të pamundur të
pranojë kulturën e Tjetrit. Të katundarëve, ciganëve, vllehërve e me radhë.
Ai i fut të gjithë poshtë tendës strehëngushtë së përemrit “Ata”.
7.
Ata... fonemografia e të cilëve është aTa: T-ja është vetvetja krahëhapur (pa
kokë), e cila ka formën e një balance egocentriste, kurse a-të janë modele të
parëndësishme gështenjash, iriqësh, a buburecësh të tjerë...
E dimë se shumë nga vendalinjtë e vërtitin çengelin e argumentave në muret
e bedenat e të djeshmes, të krenarisë historike, dhe bash kur ngjiten tek këto
bedena tundin një flamur të lerosur për faqe të zezë. Janë më së shumti
njerëz që duke mos patur një madem vlerash brenda vetvetes e kërkojnë ato
së jashtmi: tek etnosi kolektiv, tek eshtrat e ngjarjeve varrosur në gropat e
kujtesës. Dhe në mundshin të gjejnë makar një eshtër të vetme, e tundin atë
në erë, e varin si hajmali bizoni në qafë.
Urrejtja e bujkut ndaj nomadit, vendaliut ndaj jabanxhiut, evropianit ndaj
refugjatit, mund të jetë më e hershme dhe se vetë motivi biblik. A s’ e
ndjeni tek kjo urrejtje duhmën e tufave të bishave, sytë lëbyrës të ujkut kur
ndesh qengjin, zilinë e pagjasshme të hardhucës për zogun?
Po pyetja mbetet: ç’e bëri thikën Kaini pas vrasjes? A mos vallë e hodhi në
humnerë? Sepse qysh atëhere dhe deri më sot, siç vëren Lacani, njeriu
s’është gjë tjetër veçse banori nomad i greminës...
437