Revista Haemus nr. 30-32 - Libraria pentru toti

ARTE
BAJRAM SEFAJ
Një njeri, sa një qytet...
(Ri)botohet me rastin e dyvjetorit të vdekjes se piktorit Irahim
Kodra. Vepra artistike e këtij piktori të madh shqiptar, për të
cilin poeti francez, Paul Eluard, atëbotë kishte thënë: “Kodra
është primitivi i një civilizimi të ri”, është e njohur dhe tejet e
çmuar në të katër anët e botës.
Milano
Para se për piazza del Duomo, për piazza San Fidele, për piazza de la Scala,
para se për Galleria Vittorio Emanuele i dytë, para se për katedralen vetë,
apo për Teatro alla Scala… me një fjalë, para se për të gjitha sheshet,
monumentet e kulturës dhe të historisë, me të cilat ky qytet është i pasur dhe
i stolisur dendur, shekuj me radhë, me të shqiptuar të emrit të tij, në
mendjen e çdo vizitori shqiptar, shfaqet pamja e piktorit tonë të çmuar e me
famë botërore, Ibrahim Kodra. Në bredhjet e shpeshta dhe të kamotshme
pas krijuesve shqiptarë, anëve të ndryshme të Evropës, jo një herë, kam
përsëritur të vërtetën – se, një njeri shpesh bën, vlen, sa një qytet i tërë!
Ashtu edhe është, njëmend. Ja dëshmia! Sa herë shqiptohet emri i qytetit
italian Milano, aq herë në mendje të vjen piktori ynë, Ibrahim Kodra.
Kështu është edhe me piktorët dhe krijuesit tanë të tjerë të shquar që, në
rrjedhë vitesh, jetojnë e krijojnë jashtë trojeve të Atdheut. Po mos t’ishte
Gjelosh Gjokaj, fare pak do të dinim për qytetin Ausburg të Gjermanisë, po
mos t’ishte Viktor Eftimiu, Eqrem Çabej, Lazgush Poradeci, Aleksandër
Drenova - Asdreni, po mos t’ishte Aleksandër Moisiu, po mos t’ishte
Theofan Sotir Noli, Faik Konica e shumë e shumë krijues të tjerë dhe
veprimtarë shqiptarë, sigurisht se shumë më pak do të dinim për, Parisin,
për Bostonin, për Gracin, për Konstancën, për Luganon… e kështu më
radhë. Ky pohim, ndoshta më se miri kasniset me këtë shembull. Kush do të
kujtohej se në ç’vend dhe, a do të mund ta gjende fare në hartë qytezën e
vogël, me emrin Raçibuzh, që gjendet në një cep provincial të Polonisë, po
të mos jetonte e krijonte atje, piktori akademik shqiptar, Zyhdi Çakolli, nga
Peja e kështu më radhë.
Kështu, akëcilit shqiptar, gati pa përjashtim, sa herë i jepet rasti të kalojë
nëpër këtë qytet, dhe të qëndroje aty për kohë sa do të shkurtër, sa për një
438