Revista Haemus nr. 30-32 - Libraria pentru toti

Shumë frikë se mos do digjemi dem, se mos do të marrim në qafë të ngratën
Shqipëri.”
Ditën e Vitit të Ri 1902 Ismail Qemal Bej Vlora del me kryeartikullin
“Punat e Shqipërisë” ku që në fjalinë e pare dridhërohesh nga metafora
tragjike ku na shpirtëzon fatin e shpresën e Shqipërisë.:
“Zemra më qan gjak kur shohim si venë punët në Shqipëri. Kombet që na
kanë qerthuar nga të gjithë anët, bërtasin, çirren, ven e vinë, armatosen, me
Mbretëritë e Mëdha, ndërrojnë fjalë, me gazeta, me mbledhje, …dhe
kërkojnë tu vënë zgjedhë Shqipëtarëvet; neve Shqiptarët ç’bëjmë?
Mbyllim sytë, zëmë veshët, nuk shohim, nuk dëgjojnë, u kthejnë kurrizin
armiqëve, e vështrojmë me sy të lig njëri- tjetrin; zihemi, vritemi, pritemi,
marrëzia jonë zbret të gratën Shqipëri më poshtë se ç’është; ata që i kthejnë
sytë prej Stambollit, që është gadi t’i therrasi, t’i marrë me të mire, t’u japë
para, nishane, rytbera e të japë pastaj edhe një shkelm të mjerës Shqipëri.
Përse Shqiptarët nuk zgjohen, nuk ngrihen nga plehërat që kanë rrënë?
Përse Shqiptarët presin shpresë nga Stambolli? Nuk dine që Stambolli në
gjëndje që është sot, nuk mundet që të shpëtojë Shqipërinë; Shqipëria mund
të shpëtojë Stambollin dhe Mbretërinë”.
Në një artikull tjetër, ku ka analizon si nëntemë dy perandoritë: Austro-
Hungareze e atë Italiane thekson: “Neve Shqiptarët sikur të kishim ditur se
ç’mundemi të bëjmë e sikur të kishim ditur se ç’farë udhe lipset që të zëmë
për të qënë i pari i Kombeve të Rumelisë, do të kishim bërë shumë punëra
që do të kishin hapur sytë Mbretërive e Kombeve të tjerë.
Neve vështrojmë qysh të ngrejmë një Vali që nuk na pëlqen për të prurë një
tjetër Vali. Nuk mundohemi që Hasani qoftë Vali a Huseini, pa ndrruarë
udhënë e qeverisjes një e mire nuk mundet të na vijë… Shqiptarët e vërtetë
lipset të vështrojnë të kërkojnë të tjera gjëra; lipset të kërkojnë gjuhën e
tyre; lipset të kërkojnë të qeverisen me njerëzit e tyre; lipset të kenë gjyqe
pa djallëzi, pa para; lispet të kenë udhë të mira, udhë të hekurta, të kenë
vëllazëri, t’i kenë besë njeri tjetrit… Ata që vështrojnë qysh të marrin para
nga Mbreti në Stamboll për të mbyllur gojën e shqiptarëve, që bërtasin e
çirren për të ngratën Shqipëri, nuk lipsen të dëgjohen në Shqipëri, ata që
kërkojnë të gënjejnë shqiptarin me të hollat e ca evropianëve që dalin në
mes si “djemtë e Skenderbeut” e me “përralla, me shkaba” kërkojnë të
gënjejnë shqiptarët, janë nga ata mistreca shqiptarë, që s’kan gjak shqiptari,
por me gjuhë e me dorë, veshtrojnë të fitojnë gjakun e atyre që është i
verdhë a i bardhë…”
Në artikullin “Gospodin Nikola në Petersburg” shkruan: “Sulltan Abdul
Hamidit … nuk i duam as para e ndere as ndihmë, i duam besën per të mos
na mare në qafë e të na verë në zjarrë. Kur do të kërkojmë shpëtimin e
Shqipërisë, kur t’i dëftejmë Europit që jemi gjithë të lidhur me një besë e
37