Revista Haemus nr. 30-32 - Libraria pentru toti

anashkaluar nga regjisorët tanë kur e kanë trajtuar këtë temë. Italia fashiste
kapitulloi dhe një pjesë e mirë e italianëve u bashkuan me shqiptarët, siç u
formua batalioni “Antonio Gramshi”. Ky batalion luftoi krah për krah me
partizanët shqiptarë. Mirëpo shumë nga këta italianë jetojnë sot në Itali dhe
ruajnë kujtimet më të mira nga kjo periudhë. Ruajnë kujtime nga mikpritja e
popullit shqiptar që i strehoi se gjermani po t’i kapte i vriste, por edhe
kujtime nga lufta me partizanët se kanë luftuar krah për krah. Ka shumë
raste që shqiptarët kanë shpëtuar jetën e italianit dhe janë vrarë vetë. Kështu
që Viktori së bashku me Mark Doganin, përsëri me grupin e filmit të parë
“Tirana në Europë” dhe me operatorin Tërpini në krah, mikun e tij më të
mirë, janë në hapat e para të kësaj pune. “Filmi i dytë që mendojmë pasi të
vëmë në vijë këtë është “Kanina”, një film me episode jashtëzakonisht të
forta. Është një fshat i Vlorës që ka tradita si Shkodra, Gjirokastra, Berati
dhe ka një kala shumë të bukur dhe shumë të fortë. Kemi vajtur e kemi
vizituar. Perveç kalasë ka njerëz shumë të mirë që jetojnë atje dhe ruajnë
kujtimet e asaj kohe. Skënderbeu është lidhur me kalanë dhe me këtë popull
duke marrë gruan nga Kanina, Donikën”, rrëfen Ilia Tërpini planet e tjera të
përbashkëta.
Ndërsa Viktor Gjoka na tërheq me nervozitet vëmendjen për operatorin e
njohur. Ai e ndjen se, ky njeri që punon kaq shumë në Shqipëri, nuk
vlerësohet sa duhet. E di këtë “zakon vendas”. E ka pësuar vet më parë.
Ndryshe është vlerësuar në dhe të huaj. Duke folur për projektet e tij të
afërta thotë kështu për ortakun e tij Ilia Tërpini: “Ky është shoku im më i
afërt, artisti Ilia Tërpini me të cilin unë kam bashkëpunuar vitet e fundit në
“Tirana në Europë”. Unë kam kuptuar forcën magjepëse të këtij operatori të
madh, i cili nuk është vetëm i gjinisë të operatorit, por hyn në dimensione
më të forta dhe më të mëdha edhe në mënyrën e regjizurës. Pra, mund të
them që të tillë artista me vlera, jetojnë akoma dhe duhen vlerësuar, sepse
për të tillë ka nevojë Shqipëria”.
Ilia Tërpini e kujton kështu gjithmonë mikun e tij: “Që kur Viktori u kthye
nga Bashkimi Sovjetik, kishte gjithë ato energji. Kishte studiuar për regji
dhe për aktor. Erdhi dhe kontaktet e para i kam patur me Viktorin. Vetitë e
tij unë i pashë të realizuara në shfaqjet e bukura që ka dhënë Viktor Gjoka
në Teatrin Popullor. Sot e kësaj dite, të gjithë mbajnë mend si ka qenë ai tek
“Karnavalet e Korçës”, te “Fytyra e dytë” e Dritëro Agollit, “Revizori” i
Gogolit e shumë role të tjera. Me ne u lidh kjo miqësi që në atë kohë. Më
vonë Viktori, kur arriti kulmin, u bë edhe “Artisti i Popullit” u ndëshkua,
megjithatë shpirti i tij nuk u shkëput asnjëherë nga lëvizja artistike, sepse
edhe atje ku vajti, në fshat ai punoi, organizoi grupe artistike dhe mori edhe
çmime të para në festivale”. Më vonë Viktori nga situata e keqe që ishte në
Shqipëri u arratis në Itali. Aty nuk mund të rrinte dot pa shprazur atë
energjinë e tij artistike dhe formoi shoqatën “Dea”. Me këtë shoqatë ai ka
138