Kompletný zborník vo formáte PDF - Jazykovedný ústav Ľudovíta ...

zapisany wyraźną, czytelną cyrylicą. Sporządziło go jedynie dwóch kopistów.
Pierwszy z nich przepisał większość tekstu, bo 402 strony, drugi – jedynie 34.
Omawiany rękopis nie jest powszechnie znany. Nie był też wcześniej przedmiotem
językoznawczych badań. 1 Obecnie zabytek znajduje się w Bibliotece
Narodowej w Warszawie (sygnatura akcesyjna 2532). Przeprowadzona wcześniej
analiza dowiodła, że jest to ewangeliarz redakcji ruskiej. Świadczą o tym zaobserwowane
procesy fonetyczne, charakterystyczne dla tych języków końcówki
fleksyjne, jak też występowanie w rękopisie leksyki wschodniosłowiańskiej. 2
Przedmiotem opisu były jedynie obecne w aprakosie czasowniki, które
powstały w procesie derywacji prefiksalnej. Uzyskaną leksykę porównywano
każdorazowo z tą obecną w klasycznych, staro-cerkiewno-słowiańskich ewangeliarzach
(tzn. w Kodeksie zofrafskim, Kodeksie mariańskim, Ewangeliarzu
Assemaniego i Księdze Sawy). Wyłoniono w ten sposób zespół ekwiwalentów
morfologicznych, które w tych samych wersetach nie powielają już wzorów
znanych z klasycznych tetr i ewangeliarzy. Wyekscerpowane odpowiedniki
przeciwstawiają się czasownikom występującym bądź we wszystkich czterech
kanonicznych zabytkach, bądź też w niektórych spośród nich. Dodać należy, że
charakterystyka nie uwzględnia takich sytuacji, kiedy w zestawionych tekstach
wystąpiły identyczne czasowniki. Jest to zbyt oczywisty materiał egzemplifikacyjny.
Zgromadzone w efekcie słownictwo objęło 116 wyrazów, których na
kartach rękopisu użyto łącznie prawie 230 razy.
Różnice w zakresie wykorzystania prefiksów werbalnych w cyrylickim
aprakosie w stosunku do zabytków kanonicznych można ogólnie podzielić na
trzy grupy:
1. czasownik prefigowany (EV) 3 – czasownik nieprefigowany (scs. teksty
ewangelijne), np. podati EV – dati KZ, KA Łk 3,11;
2. czasownik nieprefigowany (EV) – czasownik prefigowany (scs. teksty
ewangelijne), np. moliti sja EV – pomolite sę KZ, KM Łk 22, 46;
3. oba derywaty występują w tych samych wersetach porównywanych zabytków
z różnymi prefiksami, np. sъniti EV – vъniti KZ, KM Łk 4,31.
Szczegółowa charakterystyka objęła jedynie te czasowniki, które zaliczono
do trzeciej z wymienionych grup.
O roli i genezie przedrostków w epoce psł. i scs. pisałam poprzednio, w referacie
z ub. roku. Warto może jedynie przypomnieć ich podstawowe funkcje
w omawianym okresie.
Scs. prefiksy, podobnie jak ich prasłowiańskie pierwowzory, uściślały znaczenie
czasownika, precyzując przebieg czynności w czasie i przestrzeni. Wy-
1
W Bibliotece Narodowej w Warszawie nie znalazłam żadnych informacji na ten
temat.
2
Zob. Katarzyna Nowakowska, Tradycja liturgiczna a wpływy żywego języka w szesnastowiecznym
ewangeliarzu redakcji ruskiej, Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
40, Warszawa 2005, s. 1-13.
3
Wykaz skrótów umieszczono na końcu artykułu.
379