Kompletný zborník vo formáte PDF - Jazykovedný ústav Ľudovíta ...

cnotach kardynalnych oraz 3. cnotach teologicznych oparli swoją teologię moralną
Piotr Lombard (zm.1160), a po nim Tomasz z Akwinu (zm. 1274). Dyskusje
toczyły się wokół rangi i wzajemnego przyporządkowania 7 cnót 8 .
W szerszym sensie cnota oznaczała dawniej każdą w pełni rozwiniętą
sprawność człowieka w sferze woli czy intelektu, w węższym sensie jest nią
sprawność czynienia dobra moralnego, do czynienia go chętnie, stale i wbrew
przeszkodom. Przeciwieństwem cnoty jest wada etyczna. W „Pandektach Antiocha”
różnego rodzaju grzechom i wadom, np. gniewowi, nienawiści, lenistwu,
skąpstwu, poświęca się 55 rozdziałów.
W analizowanych homiliach odnajdujemy licznie występującą leksykę
odnoszącą się do cnót teologicznych: vra, vrovati, vr´nß, vr´nikß;
upßvaniö, upßvati; lübov´, lüby, lübleniö, bratolübiö, lüb´stvo.
Homilie zamieszczone w „Pandektach Antiocha” otwiera homilia O vr.
Wiara jest podstawowym stosunkiem człowieka do Boga. Jest to pierwsza
z trzech postaw – cnót, wiążących człowieka z Bogiem. Przez wiarę człowiek
całkowicie, z wolnej woli powierza się Bogu. Jezus Chrystus domaga się wiary
w siebie i wiary w Ojca. Wymaga od uczniów wiary, która potrafi góry przenosić.
Tak też przedstawiana jest konieczność wiary w „Pandektach Antiocha”,
gdzie czytamy:
9/6 vruå v må awe umre[t] Ωivß bude[t]
9/9 vruå v må ima[t] Ωizn´ vçnuü
9/10 vruite v ba* i v må vruite.
Postępować zgodnie z wiarą w Jezusa znaczy przede wszystkim wypełniać
przykazanie miłości bliźniego, które zwiera w sobie wszystkie inne przykazania.
Mówi o tym także fragment „Pandektów”, będący cytatem z Listu świętego
Jakuba 9 :
7/5 vra bez dlß mr*tva e[s] .
Rzeczownik vra użyty został w homilii O vr 31 razy. Zawsze oddaje
on występujący w oryginale greckim rzeczownik ¹ p…st„ o znaczeniu ‘wiara,
ufność’, ale także: ‘wierność, rzetelność, uczciwość, niezawodność, przyrzeczenie,
uroczysta obietnica; uwierzytelnienie, poręka, dowód, gwarancja, rękojmia;
zaufanie, wierzenie; przekonanie, przeświadczenie, dobra wiara’. Ogólnie
jednak gr. ¹ p…st„ oznacza wiarę, pojmowaną jako cnota Boska, często wymienianą
z innymi cnotami, zwłaszcza z miłością 10 :
6/10 perv eΩe Σ vr slovo - prton tn perˆ p…stewj lÒgwn
6/13 vra bo v bk¥ stanet´ - P…st„ g¦r eˆj tÕn aˆna st»setai
6/13 prave[d] nikß vroü Ωivß bude[t] - Ð d…kaioj k p…stewj z»setai
8
H. Vorgrimler, op. cit., s. 53.
9
List św. Jakuba 2,26, cytat podaję za : Pismo Święte Nowego Testamentu i Psalmy.
Najnowszy przekład z języków oryginalnych z komentarzem, Częstochowa 2005,
s. 539.
10
R. Popowski ks. SDB, Wielki słownik grecko-polski Nowego Testamentu, Warszawa
1995, s. 495-496.
543