Kompletný zborník vo formáte PDF - Jazykovedný ústav Ľudovíta ...

nia potencjalnego pojawia się również w takich wyrazach jak (ponad 50 przykładów),
np. 3 :
doświadczalny - 1. ‚przeznaczony, służący do doświadczeń‘, np. działka doświadczalna;
2. ‚otrzymany, poznany za pomocą doświadczeń‘, np. fakty, materiały
doświadczalne; 3. ‚posługujący się doświadczeniem, oparty na doświadczeniu‘,
np. badania, prace doświadczalne;
grzebalny - ‚służący do grzebania zmarłych, związany z obrzędem grzebania‘;
kazalny - ‚związany z kazaniami, z wygłaszaniem kazań‘, np. mowa kazalna;
kopalny - 1. górn. ‚wydobywany z ziemi‘, np. węgiel kopalny; 2. archeol. geol.
‚zachowany w głębi ziemi w postaci skamieniałości, pochodzący z odległych
epok geologicznych‘, np. człowiek kopalny, kopalne gady, rośliny;
daw. napominalny - ‚przywołujący do porządku, przypominający o spełnieniu
obowiązku‘;
rzad. nawracalny - ‚związany z nawracaniem na jakąś wiarę‘;
odpowiedzialny - 1. ‚mający poczucie obowiązku, gotowy do ponoszenia konsekwencji
za swoje działanie‘, np. odpowiedzialny pracownik; 2. ‚mający obowiązek
dopilnowania czegoś, odpowiadający przed kimś za wykonanie czegoś‘, np.
dowódca odpowiedzialny za transport; 3. ‚ponoszący winę za coś, co nie powinno
się zdarzyć; 4. ‚wymagający kwalifikacji, obarczający odpowiedzialnością,
mający duże znaczenie‘, np. odpowiedzialne stanowisko, obowiązki;
opłacalny - ‚przynoszący dochód, zyski; korzystny‘;
daw. pocieszalny - ‚który pociesza, pocieszający‘(orzeczenie ma formę czynną);
oraz pochwalny, daw. posłuchalny, daw. powinszowalny, pożegnalny, techn.
prażalny. Liczne takie przymiotniki opatrzone są kwalifikatorem chronologicznym
dawny lub przestarzały.
Czasami niektóre przymiotniki odczasownikowe z formantem -alny można
różnie interpretować (predyspozycyjne lub niepredyspozycyjne) w zależności
od kontekstu, por.:
jadalny grzyb ‚taki, który można zjeść‘ a jadalny pokój ‚taki, gdzie się jada‘;
powtarzalne rozwiązanie ‚takie, które można powtórzyć‘ a powtarzalna kuracja
‚taka, która się powtarza‘
Za rzadki i wyjątkowy przykład można uznać wyraz (nie)poczytalny, który
nie jest motywowany przez podstawę (poczytać), choć jest ona formalnie podzielna.
Odmienne znaczenie niż znaczenie podstawowego czasownika ma też
wyraz nieobliczalny w znaczeniu ‚reagujący w sposób nieoczekiwany, niepoczytalny‘,
np. nieobliczalni ludzie.
Materiał wyekscerpowany z SJPDor tworzy około 254 derywatów o znaczeniu
potencjalnym z sufiksem -alny. Oprócz 239 derywatów współcześnie używanych
SJPDor notuje około 15 przykładów z kwalifikatorami chronologicz-
3
Przytaczane tu przykłady pochodzą z SJPDor oraz USJP.
419