Kompletný zborník vo formáte PDF - Jazykovedný ústav Ľudovíta ...

CARRINGER, Dennis C.: Creative Thinking Habilities of a Mexican Youth, In:
Journal of Cross Cultural Psychology, 1974.
COSTE, Daniel: Apprendre et enseigner en plusieurs langues. In: Insegnare ed apprendere
in piu lingue: una scomessa per l´Europa, Kolokvium Turín, 2002
LAMBERT W.E. a PEAL E.: The relationship of Bilinguism to intelligence. In:
Psychological Monographs, 1962
ŠTEFÁNIK, Jozef: Jeden človek, dva jazyky. Dvojjazyčnosť u detí. Predsudky
a skutočnosti. Bratislava: AEP 2000b. 148 s.
ŠTEFÁNIK, Jozef: Bilingvizmus na pozadí dvoch morfologicky odlišných typov
jazykov, Intenčný bilingvizmus u detí. Bratislava: Vydavateľstvo UK. 116 str.
Semantyczny model aspektu czasownika
Lidia Pešinová
Katedra Slawistyki, Wydział Filologiczny Uniwersytetu Opolskiego, Opole
1. Formalny charakter teorii aspektu czasownika
Teorie dotyczące aspektu czasownika w językach słowiańskich w większości
są teoriami formalnymi, tzn. określają aspekt jako kategorię morfologiczną
(fleksyjną lub klasyfikującą), dysponującą wykładnikami dokonaności i niedokonaności
w postaci afiksów (prefiksów i sufiksów). Takie teorie nie są jednak
wolne od sprzeczności, których istnienie uświadamiają sobie językoznawcy
i próbują niwelować je na różne sposoby. Najpoważniejsze problemy tych teorii
sprowadzają się do dwóch kwestii: po pierwsze, nie wszystkie leksemy
czasownikowe posiadają jawne wykładniki aspektu w postaci afiksów, np. pol.
żyć, grać. Powstaje więc pytanie, skąd wiadomo, jakim aspektem są nacechowane
te leksemy i czy w ogóle są nim nacechowane. Po drugie, definicje obu
wartości aspektu, tj. niedokonaności i dokonaności, nie są adekwatne względem
wszystkich czasowników niedokonanych lub dokonanych. Jeśli trzymać by się
ściśle tych definicji, część czasowników nie zakwalifikowałaby się jako niedokonane
czy dokonane. Kiedy przyjąć by za obowiązującą definicję niedokonaności,
głoszącą, iż niedokonaność to dążenie do osiągnięcia jakiegoś rezultatu
(por. np. Mluvnice češtiny 2. Tvarosloví 1986, s. 181), to można się zastanawiać,
jaki rezultat zakładany jest np. przy czasowniku pol. siedzieć czy żyć albo jeśli
uznaje się, że dokonaność to zakończenie jakiejś czynności (por. np. Pauliny
1971, s. 98), to czy np. umrzeć znaczy ‚skończyć umierać’. Można podać wiele
takich przykładów i są one dobrze znane w aspektologii słowiańskiej.
Pierwszy z tych problemów rozwiązywano tak, że czasownikom bez wykładników
przysługiwać miał aspekt jako kategoria morfologiczna klasyfikująca.
Leksemowi czasownikowemu przysługuje tylko jedna wartość (ndk lub dk),
408