PRACA DOKTORSKA

drugiej rewolucji przemysłowej.” 228 Przemianom ekonomicznym towarzyszyły przemianyinstytucjonalne na poziomie zarządzania przedsiębiorstwem oraz kształcenia kadr irobotników. Postępował wreszcie proces migracji ze wsi do miast i następowaławewnętrzna integracja gospodarek narodowych. Poziom życia ludzi nieustannie wzrastał,choć wolniej niż sama produkcja, co powodowało niezadowolenie społeczne i wyłaniającesię postulaty społeczne. Zdaniem Rostow’a kraje uzyskiwały dojrzałość ekonomicznąśrednio po około 60-ciu latach od osiągnięcia pozycji startu, spełniając jednocześnie trzywymienione dalej warunki. Pierwszy z nich oznacza, iż „decyzje ekonomiczne pozostawiasię wykształconym, dobrze znających praktykę zarządzania grupom menadżerów. Wpolityce gospodarczej wzrasta znaczenie powiązań międzynarodowych, przez co częstonadaje się priorytety celom pozaekonomicznym. Przedsiębiorstwa działają w warunkachwzględnej obfitości czynników produkcji.” 229 Społeczeństwa, które osiągnęły standojrzałości ekonomicznej stawały jednocześnie na progu „wysokiej masowej konsumpcji”,lecz miały one przed sobą trzy konkurencyjne drogi rozwoju, z których tylko jednaprowadziła do wyłonienia się państwa o orientacji społecznej. Pierwsza droga, którąwybrały Japonia i Niemcy na początku XX wieku, wiązała się ze wzrostem wydatków namilitaryzację i zbrojenia, jako sposób na pobudzanie koniunktury i napędzanie wzrostu, copozwalało jednocześnie na osiągnięcie stanu supremacji nad słabszym otoczeniem. Kolejnadroga, to ta, którą wybrały Stany Zjednoczone po drugiej wojnie światowej, a którawiązała się z rozwojem indywidualnej konsumpcji, jako sposobem na napędzanie wzrostuekonomicznego. I wreszcie ostatnia możliwość, którą wybrały Francja, Niemcy Zachodniei Japonia po 1950 roku, to napędzanie gospodarki zgodnie z modelem keynesowskim, awięc poprzez konsumpcje kolektywną, którą można było rozwinąć zwiększając wpływpaństwa na podział bogactwa narodowego, czyli redystrybucję w drodze uprzedniegozwiększania podatków i jednoczesnego podnoszenia wydatków publicznych, w tymwydatków socjalnych.Tę ostatnią drogę wybrały państwa Europy Zachodniej w drugiej połowie XXwieku. Jak już zauważono wiąże się ona ściśle z paradygmatem ekonomii keynesowskiej.228 Tamże, str. 88-89.229 Tamże, str. 92.120