PRACA DOKTORSKA

którym dotąd się opierało. Podstawowe pytanie, jakie można by zadać we współczesnymspołeczeństwie, to czy równość jako wartość społeczna ma jeszcze jakąś przyszłość (?).Zdaniem autora diametralnie zmienił się współcześnie stosunek ludzi do postulaturówności, która zaczyna przegrywać w starciu na przykład z postulatem bezpieczeństwa,stąd nawrót do idei państwa-protektora i pojawienie się w społecznej świadomościekuityzmu. W stosunku do przeszłości różnica polega na tym, że zmianom społecznychparadygmatów towarzyszyły wielkie idee, które stawały się spoiwem nowej umowyspołecznej. Zdaniem Rosanvallon’a współczesnemu francuskiemu społeczeństwu brakujepodstaw do zawarcia nowej umowy, która zneutralizowałaby fakt osiągnięcia granicsolidarności mechanicznej, do jakich jego zdaniem doszło Etat-providence w związkum.in. z zanikiem ciał pośredniczących między państwem a obywatelem. 460W drugiej opublikowanej 14 lat później książce poświęconej problemomfrancuskiego Etat-providence, pt. „Nouvelle question sociale”, Rosanvallon rozwinął swetezy i szerzej wyjaśnił społeczno-polityczne, a nawet filozoficzne, podstawy kryzysufrancuskiego „welfare state”.Jego zdaniem ponad kryzysem czysto ideologicznym rysuje się nowy, nie w pełnijeszcze uświadomiony, kryzys filozoficzny, dotyczący z jednej strony zasad tworzenia sięspołecznej solidarności, z drugiej tradycyjnego ujmowania praw społecznych. 461Rozpoczynając od kryzysu na poziomie solidarności społecznej, trzeba cofnąć siędo genezy tego zjawiska we Francji, gdzie doszło do silnego powiązania solidności ispołecznych ubezpieczeń, przez które owa solidność się dokonywała. Dziś bowiem doszłodo ich bezpowrotnego rozdzielenia, przez co ubezpieczenia nie mogą dłużej stanowićbudulca społecznej solidarności, podobnie jak doszło do rozłamu w niegdyś spójnej grupieosób opłacających składki i tych korzystających ze świadczeń. Sam jednak proces budowytej formy solidarności, którą Rosanvallon określa durkheimowskim pojęciem solidarnościmechanicznej, był trudny i długotrwały. Musiało bowiem dojść do zastąpienie solidarnościpierwotnej, a więc tej naturalnej, zagwarantowaną przez państwo solidarnością sztuczną,realizowaną w formie ubezpieczeń przeciw ryzykom społecznym. Zdaniem Rosanvallon’a460 Tamże, str. 33-48.461 Rosanvallon P., La Nouvelle Question Sociale – Repenser l’Etat Providence, Seuil, Paris, 1995, str. 9-10.219