PRACA DOKTORSKA

obecny system gwarantuje już znacznie węższą pomoc niż kiedyś, choć jej poziom jestwciąż dość wysoki w porównaniu z innymi krajami. Druga przyczyna niepokoju to fakt,że w żadnym z innych krajów nie udało się znaleźć rozwiązania, które pozwoliłobypogodzić efektywność ekonomiczną i tą społeczną. Wciąż wydaje się, że mamy doczynienia z alternatywą i że musimy albo postawić na efektywność, albo na większąochronę, choć ta ostatnia droga może oznaczać dalszy spadek zatrudnienia ikonkurencyjności.” 1082Na podstawie zawartości niniejszego podrozdziału można stwierdzić, iż nie mazgody wśród ekspertów społecznych w kwestii świadomości społeczeństwa francuskiegow zakresie obecnej kondycji francuskiego Etat-providence. Istnieje jednak pełna zgoda codo diagnozy obecnej sytuacji, którą niemal wszyscy eksperci określili mianemkryzysowej. Znamienne jest to, że nie pojawiły się wypowiedzi wskazujące nakonieczność definitywnego zerwania z państwem socjalnym, a jedynie takie, którewyrażały konieczność przeprowadzenia reform adaptujących obecny model do nowychwarunków. Dowodzi to również zaobserwowanemu przesunięciu na lewo niemal całejfrancuskiej sceny politycznej. Biorąc pod uwagę przytoczone w niniejszym podrozdzialewypowiedzi, można zaryzykować stwierdzenie, że mamy do czynienia we Francji zeswoistą psychiczną blokadą, zarówno na poziomie społeczeństwa, jak i elit politycznych.U podstaw tej blokady znajduje się wiele wspomnianych już zjawisk. Jest to lęk przedtzw. „dzikim kapitalizmem”, czy generalnie liberalizmem anglosaksońskim. Chodziwreszcie o głęboko zakorzenione przeświadczenie o wyjątkowości sytuacji Francji(exception française) począwszy od sfery kulturowej, a na ekonomii skończywszy, którabuduje wiarę w to, że współczesne tendencje, czy procesy wymuszające szereg zmian winnych państwach, nie mają zastosowania względem Francji. Wszystko to orazprzywiązanie do przywilejów socjalnych i niesamowita zdolność mobilizacyjnafrancuskiego społeczeństwa, powodują wspomnianą psychiczną blokadę, którauniemożliwia przyjęcie we Francji jakiegokolwiek mentalnie obcego modelu organizacjispołeczeństwa. Można odnieść wrażenie, że Francuzi oczekują na cudowną receptę, która1082 Fragment wywiadu z Claude’m Sardais, francuskim działaczem związkowym, obecnie prezesemStowarzyszenia Francja-Polska dla Europy - październik 2004 rok.580