PRACA DOKTORSKA

Ponieważ wykazane zostało, że w sytuacji pierwotnej jednostki okryte zasłonąniewiedzy nie dokonałyby prawdopodobnie wyboru utylitaryzmu, jako naczelnej zasadysprawiedliwości w społeczeństwie, uwaga skierowana zostanie obecnie na rozwiązaniaproponowane przez Rawls’a.W toku swoich rozważań dochodzi on do przekonania o istnieniu dwóchpodstawowych zasad sprawiedliwości, na których winno opierać się społeczeństwo orazktóre z największym prawdopodobieństwem zostałyby wybrane przez ludzi w sytuacjipierwotnej.Pierwsza zasada Rawls’a mówi, iż każda osoba winna mieć równe prawo do jaknajszerszego całościowego systemu równych podstawowych wolności, dającego siępogodzić z podobnym systemem dla wszystkich. Zgodnie z drugą zasadą nierównościspołeczne i ekonomiczne mają być tak ułożone, aby były z największą korzyścią dlanajbardziej upośledzonych, pozostając w zgodzie z zasadą sprawiedliwego oszczędzania ijednocześnie, aby były związane z dostępnością urzędów i stanowisk dla wszystkich, wwarunkach autentycznej równości szans. W ramach teorii Rawls’a mamy do czynienia zdwoma regułami priorytetu. Pierwsza reguła priorytetu (priorytet wolności) mówi, żezasady sprawiedliwości mają być zestawiane w porządku linearnym, a co za tym idzie —wolność może być ograniczana jedynie w imię wolności. Druga reguła priorytetu(priorytet sprawiedliwości wobec efektywności i dobrobytu) oznacza, że druga zasadasprawiedliwości ma w porządku linearnym pierwszeństwo wobec zasady efektywności iwobec zasady maksymalizowania sumy korzyści; zaś zasada równych szans mapierwszeństwo wobec zasady dyferencji. A więc ogólnie rzecz ujmując pierwotne dobraspołeczne — wolność i szanse, dochód i bogactwo, a także to, co stanowi podstawypoczucia własnej wartości — mają być rozdzielane równo, chyba, że nierównadystrybucja któregokolwiek z tych dóbr bądź wszystkich jest z korzyścią dla najmniejuprzywilejowanych. 102Wyjaśnienia wymaga zasada dyferencji. Otóż zgodnie z tą zasadą większe aspiracjelepiej sytuowanych są sprawiedliwe tylko wtedy, gdy podnoszą poziom oczekiwań tych102 Tamże, str. 414-416.56