PRACA DOKTORSKA

płaszczyzny są więc odpowiedziami na dwa zasadnicze pytania. Pierwsze, to pytanie o cel,jaki sobie stawia interweniujące w sferę socjalną państwo, cel, który wynika oczywiści zuprzednich założeń filozoficzno–społecznych definiujących m.in. nierówności uznawaneza sprawiedliwe oraz rolę, jaką w ich kreowaniu odgrywa człowiek. Drugie pytaniedotyczy sposobu realizacji wyżej omawianego celu, a więc tego, w jaki sposób konkretnezałożenia sprawiedliwościowe przekładane są na praktykę życia społecznego. Posługującsię pierwszą płaszczyzną odnoszącą się do celu, można by wyodrębnić model rezydualny„welfare sate”, zwany też liberalnym oraz model socjaldemokratyczny 369 , bardziej wznaczeniu tego, co Titmuss określił mianem modelu instytucjonalnego. Zwolennicymodelu rezydualnego, w większym stopniu niż osoby opowiadające się za modelemsocjaldemokratycznym, akceptują społeczne nierówności, wychodząc jednocześnie zprzekonania o większym znaczeniu indywidualnego zachowania w kreowaniu własnejpozycji społeczno-materialnej. Pomoc jest więc ograniczona do minimum i kierowana jestdo najbardziej potrzebujących, przyjmując formę tymczasową, gdyż jej celem jestprzywrócenie człowiekowi ponownej samodzielności na rynku. W przypadku modelusocjaldemokratycznego punktem wyjścia jest przekonanie o większym znaczeniuspołecznego determinizmu, z którego wynika konieczność silniejszej interwencjispołeczeństwa i państwa ochraniających człowieka przed ich dysfunkcjonalnością. Drugapłaszczyzna dotycząca sposobów realizacji założeń wynikających z płaszczyzny pierwszej,pozwala na wyodrębnienie z jednej strony modelu beveridgeowskiego 370 , który można byrównież określić mianem uniwersalistycznego oraz modelu bismarckowskiego, zwanegorównież modelem ubezpieczeniowym. Mówiąc więc o realizacji społeczniezdefiniowanych dla „welfare state” celów, trzeba przede wszystkim wziąć pod uwagękategorie odbiorców pomocy, jej organizację i finansowanie. Ponieważ modele te były juższeroko opisywane w niniejszym rozdziale wystarczy zwrócić uwagę, że w modeluuniwersalistycznym pomoc wynika najczęściej z faktu posiadanego obywatelstwa idotyczy tym samym wszystkich obywateli, zaś finansowana jest głównie z wpływów369 Chodzi to oczywiści o model socjaldemokratyczny w innym znaczeniu niż to, jakiego używa Esping-Andersen.370 W znaczeniu, w jakim nawiązuje on do planu Beveridge’a, nie zaś do współczesnej formy brytyjskiego„welfare state”, znacznie od niego oddalonej.175