PRACA DOKTORSKA

konieczności wprowadzenia niektórych reform, mimo wielkiej ich niepopularności.Dlatego też nie popełniając błędu z roku 1997, mimo słabnącego społecznego poparcia, nietylko nie rozwiązał parlamentu, lecz utrzymał na stanowisku dotychczasowego premieraRaffarin’a, który wykazał się ogromną silną wolą i mimo masowych demonstracjikontynuował powzięte reformy.Oczywiście wszystko to odbijało się na nastrojach społecznych. Jeden z sondażyprzeprowadzonych na początku marca 2004 roku wykazał, że 62% społeczeństwa nieakceptowało polityki rządu. 992 Swej niechęci względem rządu społeczeństwo dawałowyraz w odbywających za jego kadencji wyborach, najpierw tych regionalnych, któreFrancuzi potraktowali jako okazję do wyrażenia dezaprobaty dla rządu, a następnie wwyborach do Parlamentu Europejskiego, które także zakończyły się przegraną prawicy.Zwieńczeniem całkowitego załamania się poparcia dla Raffarin’a było odrzucenie przezfrancuskie społeczeństwo Konstytucji Europejskiej w roku 2005, które to referendumprzynajmniej przez część społeczeństwa zostało potraktowane jako plebiscyt dotyczący wwiększym stopniu sytuacji wewnętrznej Francji, niż jej miejsca w Europie. Można sięspodziewać, że ostateczną sankcją dla rządzącej prawicy, za jej niemal niewzruszonąspołecznymi oporami i demonstracjami politykę reform francuskiego Etat-providence,będą kolejne wybory parlamentarne i prezydenckie przypadające na rok 2007.Półprezydencki system polityczny Francji powoduje bowiem, że to właśnie wyboryprezydenckie stanowią źródło najbardziej dynamicznych zmian i towarzyszy im bardzointensywna debata społeczna. Wszystko będzie zależało od tego, które z ugrupowań zdołanarzucić społeczeństwu tematykę dyskursu politycznego w toku kampanii i czy prawicyuda się przyciągnąć jego uwagę jakimś nowym społecznym wyzwaniem, jak uczyniła to wroku 2002, odwołując się do problematyki poczucia społecznego bezpieczeństwa.Spoglądając na ewolucję zachodnioeuropejskich czy skandynawskich państwa oorientacji społecznej można stwierdzić, że Francja jest państwem, w którym przemianyzachodzą najwolniej. Niskie tempo i sporadyczność wprowadzanych reform nie wynikabynajmniej ze tego, że francuski model welfare state jest bardziej odporny, czy też lepiej992 62 % des Français désapprouvent l'action du premier ministre, Le Monde, 4 marzec 2004, str. 8.537