PRACA DOKTORSKA

czas, kiedy odpowiednie reformy zostaną przeprowadzone. Pytanie, jakie można sobiezadać to, czy będzie musiało dojść do katastrofy, czy też będziemy zdolni doprzeprowadzania stopniowych zmian adaptujących system do światowych wymogów.Jestem tu raczej optymistą i wierzę w siłę kultury francuskiej, choć do zmian dojdziezapewne, gdy zagrożenie będzie już poważne.” 1104Podobnego zdania jest Wieviorka, który powiedział, że przetrwanie Etatprovidence„jest nie tylko możliwe, ale i pożądane”, zaś od francuskiego społeczeństwabędzie to wymagało „wyobraźni i otwartości na nowe rozwiązania”. Stwierdził on, że„można rozważyć taką modernizację i transformację obecnych instytucji francuskiegopaństwa opiekuńczego, by cześć ich obowiązków przejęły przedsiębiorstwa prywatne,zobligowane przez państwo do świadczenia usług publicznych. Dla większości Francuzówjest to jednak trudne do wyobrażenia. Są jeszcze inne przeszkody, spośród którychdostrzegam przede wszystkim korporacjonizm funkcjonujący między podmiotamipublicznymi. (...) Reformy „welfare state” powinny na pewno dotyczyć modernizacjiwielu archaicznych struktur, uproszczenia wielu procedur i podniesienia ichefektywności.” 1105Do tej grupy poglądów można zaliczyć wypowiedzi Sardais, który stwierdził, że„(...) nie ma przyszłości dla naszych społeczeństw i dla całej ludzkości, jeśli wybierzemydrogę ograniczania tego, co społeczne. Jeżeli mamy powrócić do takiej formy organizacjispołeczeństwa, jaką obserwujemy obecnie w Ameryce Łacińskiej, Azji czy Afryce, to donaszych społeczeństw powrócą także wojny domowe. (...) Nie wyobrażam sobie, abyktórykolwiek z krajów europejskich był w stanie dobrowolnie zaakceptować takąsytuację, biorąc pod uwagę naszą tradycję historyczną. Problem polega natomiast naznalezieniu równowagi między kosztami socjalnych funkcji państwa, a zdolnościąsystemu do generowaniem bogactwa. A to nie jest łatwe.” 1106 Jest dziś pewne, zdaniemSardais, że nie można utrzymywać wydatków państwa na tak wysokim poziomie, jak1104 Cytat z wypowiedzi francuskiego ekonomisty Pierre’a Meyer’a – październik 2004 rok.1105 Fragment wywiadu z Michel’em Wieviorka, profesorem socjologii na paryskiej Sorbonie – październik2004 rok..1106 Fragment wywiadu z Claude’m Sardais, francuskim działaczem związkowym, obecnie prezesemStowarzyszenia Francja-Polska dla Europy - październik 2004 rok.593