PRACA DOKTORSKA

Przedstawione w niniejszym rozdziale możliwe kierunki przemian państw oorientacji społecznej, mające na celu przystosowanie ich do współczesnej rzeczywistości,nie są w gruncie rzeczy niczym innym, jak poszukiwaniem kolejnej „trzeciej drogi”. Nowa„trzecia droga” jest niewątpliwie znacznie bardziej przesunięta na prawo, gdyż, jak to ująłJ. Wiatr, polega na obronie resztek lewicowości przed globalnym kapitalizmem 544 .Dzisiejsza „trzecia droga” nie przebiega już gdzieś po środku między socjalizmem akapitalizmem, jest natomiast próbą pogodzenia podstawowych europejskich wartościwypracowanych w ciągu XX wieku, które swoją realizację znalazły w europejskich„welfare state”, z nadciągającym globalnym spencerowskim kapitalizmem kierującym sięjednym imperatywem – efektywnością. Chodzi więc o pogodzenie dominującego dziśwymogu efektywności z innym, acz często obecnie zapominanym imperatywem, tj.sprawiedliwością. Doskonale ujmuje to Anthony Giddens, jeden z głównych teoretykównowej „trzeciej drogi” pisząc, iż nie można od tak zarzucić części ideałów związanych zeuropejską lewicą, gdyż niektóre z nich są niczym innym, jak wyrazem dążenia doposiadania dobrego życia, dlatego trzeba zrobić wszystko, aby idee te ocalić. Należypodbudować je nowymi ideami politycznymi, nową doktryną, dostosowaną do wymogówwspółczesności, które przeniosą wartości europejskie w przyszłość. 545Według Giddens’a, polityka „trzeciej drogi” jest pozytywnie nastawiona doglobalizacji, ale jako zjawiska wykraczającego swoim zasięgiem poza światowy rynek.Sprzeciwia się ona protekcjonizmowi właściwemu dla skrajnej prawicy, nie akceptującjednocześnie niczym nie skrępowanego wolnego handlu. Przedstawiciele tak rozumianej„trzeciej drogi” szukają ponownego zdefiniowania relacji człowiek-społeczeństwo,odchodząc od kolektywizmu oraz posługując się ideą wolności, jako autonomii działania(na wzór A. Sen’a). W ramach „trzeciej drogi” nie ma praw bez obowiązków, szczególnie544 Wiatr J., Nowa i stara socjaldemokracja wobec wyzwań XXI wieku, (w:) W poszukiwaniu innychświatów: Europa, lewica, socjaldemokracja wobec zmian globalnych, Żuka P., "Scholar": Instytut StudiówEuropejskich im. Ferdynanda Lassalle'a, Warszawa, 2003, str. 30-37.545 Giddens A., Poza lewicą i prawicą, Wyd. Zysk i S-ka, Poznań, 2001, str. 10-11.260