PRACA DOKTORSKA

Wydaje się niemal pewnym, że posługując się w dzisiejszych warunkach pojęciamisprawiedliwości i efektywności, jakie zdefiniowane zostały w dobie społeczeństwaindustrialnego, relacja pomiędzy nimi wykazuje charakter związku opartego nawzajemnej ich sprzeczności. Tradycyjne ujęcie efektywności zakłada bowiem bardzowąskie spojrzenie na wyniki określonego działania, które oceniane są z punktu widzeniamaterialnego kapitału, jaki dzięki temu działaniu udało się wytworzyć przyzaangażowaniu najmniejszych możliwych nakładów w możliwie najkrótszym okresie.Miernikami takiej efektywności w skali całego społeczeństwa są najczęściej wskaźnikiprzyrostu produktu krajowego brutto, czy też produktu per capita. Takie ujęcieefektywności pomija tymczasem wartość wytworzonego kapitału niematerialnego, którynie ma bezpośredniego odwzorowania w bieżących zasobach finansowych społeczeństwaczy ich wzroście, lecz który stanowi potencjał rozwojowy społeczeństwa i niezbędny jestw dzisiejszej rzeczywistości do generowania przez społeczeństwo bogactwa w przyszłości.Podobnie tradycyjne ujęcie sprawiedliwości, które można odnieść do podejściaegalitarystycznego, kładącego nacisk na faktyczną równość w społeczeństwie, ocenianą zpunktu widzenia osiąganych przez konkretnych aktorów społecznych rezultatów, wydajesię być nie do pogodzenia z realiami społeczeństwa początku XXI wieku. Pewnym jesttakże, że tak rozumiana sprawiedliwość społeczna osłabiać będzie efektywnośćfunkcjonowania systemu społecznego od strony jego zdolności do generowania zarównomaterialnych, jak i niematerialnych dóbr i wartości. Dzieje się tak dlatego, że współczesnespołeczeństwa państw wysokorozwiniętych nie należą już w większości wypadków dorzeczywistości epoki industrialnej, lecz stanowią społeczeństwa trzeciej fali, które swojefunkcjonowanie i rozwój opierają na informacji, wiedzy i kompetencjach, a więc kapitaleo charakterze niematerialnym. Jest to zupełnie nowa rzeczywistość, do której nie przystajątradycyjne pojęcia efektywności i sprawiedliwości, które w tych warunkach stają siępojęciami antagonistycznymi. Powstaje więc konieczność ich redefinicji i dostosowania dowymogów zglobalizowanego społeczeństwa informacyjnego, tak by na powrót ichwzajemna pozytywna korelacja mogła się stać motorem napędowym społeczeństwatrzeciej fali, które potrzebuje ich bardziej, niż jakakolwiek wcześniejsza jego forma. Dzieje608