PRACA DOKTORSKA

prawidłowość zauważył również Anthony Giddens opisując konsekwencje „śmiercisocjalizmu”. 402Czynniki, jakie złożyły się na niepomyślną sytuację i stopniową, ale progresywnąkrytykę państwa o orientacji społecznej, są liczne, złożone i bynajmniej nie mająwyłącznie charakteru ekonomicznego, czy politycznego. Pierre Rosanvallon wyraźniewskazuje na to, że współczesne problemy „welfare state”, które rozpoczęły się w latach70-tych, nie są jedynie wynikiem zachwiania równowagi wpływów i wydatków systemówbezpieczeństwa socjalnego. Zaistniały kryzys nie ma więc jego zdaniem charakteruwyłącznie koniunkturalnego, który dałoby się rozwiązać chwilowym ograniczeniemwydatków. Krytykuje on więc rozwiązania polegające na zwrocie o 180 stopni w polityceekonomicznej i społecznej. Problemy „welfare state” mają zdaniem Rosanvallon równieżpodłoże kulturowo-socjologiczne i wymagają zawarcia nowej umowy społecznej, któranakreśliłaby dalsze kierunki rozwoju społecznego i zredefiniowałaby stosunkimiędzyludzkie. 403 Teoretyk ten przekonany jest o dominującym znaczeniu czynnikównatury socjologicznej, które miały przesądzić o współczesnym kryzysie „welfare state”.Przypomina on „List otwarty do Francuzów”, jaki skierował Keynes, w którym ten ostatnipisał, że wydatki publiczne nie mogą wzrosnąć powyżej poziomu ¼ dochodu narodowego.Zdaniem autora nie można a priori wyznaczyć granic państwa o orientacji społecznej,gdyż nikt nie spodziewał się, że wydatki publiczne wzrosną powyżej 40% PKB.Rosanvallon przedstawia tezę, zgodnie z którą, jeżeli funkcjonują jakieś granice „welfarestate”, to są one następstwem czynników społeczno-kulturowych i tylko na tym poziomiepowinno się mówić o kryzysie państwa o orientacji społecznej. Kryzys ten miałbywówczas wynikać między innymi ze zmian w postawach ludzi względem państwa,problemu efektywności, równości i sprawiedliwości. 404Kontynuując wątek pozaekonomicznych przyczyn współczesnych problemów„welfare state”, Giddens zwraca uwagę na fakt pomijania przez państwo o orientacjispołecznej znaczących aspektów życia jednostek. Jego zdaniem „welfare state” ogranicza402 Giddens A., Trzecia droga: odnowa socjaldemokracji, "Książka i Wiedza", Warszawa, 1999, str. 11-13.403 Rosanvallon P., La Crise de l’Etat Providence, Seuil, Paris, 1981, str. 9 -15.404 Tamże, str.16 - 19.190