PRACA DOKTORSKA

nośnikiem i generatorem jest człowiek, dlatego tyle mówi się współcześnie o wadzekapitału ludzkiego. Jest to zjawisko pozytywne w tym sensie, że po epoce industrialnej,kiedy podchodzono do pracy człowieka i to szczególnie tej fizycznej w sposóbinstrumentalny, obecnie w społeczeństwie pokapitalistycznym zyskuje na wartości ludzkiumysł, bez którego postęp i rozwój stają się niemożliwe, dowartościowując przez tosamego człowieka.Wyzwaniom tym musi sprostać „welfare state” XXI wieku. W związku zograniczonością zasobów zewnętrznych, objawiającą się kryzysem finansowym państw oorientacji społecznej oraz zupełnie nowymi źródłami rozwoju wynikającymi z podążanianaszej cywilizacji w kierunku społeczeństwa wiedzy, przyszłość należy raczej wiązać zrozwojem o charakterze endogennym.Teoria rozwoju endogennego odwołuje się do sił i kapitału tkwiących w ludziach,w społeczności lokalnej czy regionie, które same mogą stanowić motor własnegorozwoju. 486 Czynnikiem kluczowym jest tu pojęcie kapitału ludzkiego, który nabieraogromnego znaczenia w społeczeństwie pokapitalistycznym. Jest to wielka szansa narozwój, ale i ogromne wyzwanie dla „welfare state” w XXI wieku. Społeczeństwo wiedzy inowoczesnych technologii potrzebuje czegoś, czego zglobalizowany kapitalizm kierującysię wymogiem efektywności w najkrótszym okresie nie jest w stanie mu dać. Tym „czymś”są wykształceni i wykwalifikowani pracownicy, a więc kapitał ludzki, którego nie da sięuzyskać bez długoterminowych inwestycji w człowieka, pozostających w sprzeczności zlogiką globalnego rynku. Piszący te słowa jest głęboko przekonany, że to właśnieinwestycje w kapitał ludzki, nie polegające tylko na wypłacie świadczeń pieniężnych (bote mogą przynosić skutek odwrotny), lecz na pomocy w utrzymaniu się na rynku pracypoprzez ciągłe dostosowywanie się do jego wymogów, winny stanowić jeden zpriorytetów państw o orientacji społecznej przyszłości.Nawiązując do tego, Alain Tourain uważa, że szok liberalny lat 80-tych był EuropieZachodniej potrzebny, gdyż „trzeba było potrząsnąć państwem opiekuńczym, bo stało się486 Wiele na ten temat pisze M.S. Szczepański (w:) Szczepański S.M., Krzysztofek K., Zrozumieć Rozwój, UŚ,Katowice, 2002, str. 145-163.234