PRACA DOKTORSKA

państwa, która znajduje się u podstaw wyłonienia się owej klasy. Innymi słowy „grupywywodzące się z klas średnich kąsają tę rękę, która początkowo je karmiła”. 393Omawiając ekonomiczne źródła kryzysu państwa o orientacji społecznej niepowinno się zapominać o czynnikach wobec nich pierwotnych, jakimi są m.in.niepożądane zjawiska demograficzne, silnie związane z sytuacją zdrowotną społeczeństwkrajów rozwiniętych. 394 Społeczeństwa Europy Zachodniej są obecnie społeczeństwamiszybko starzejącymi się i odnotowującymi niejednokrotnie ujemne przyrosty naturalne.W związku z powyższym, pośród wydatków systemu bezpieczeństwa socjalnego dominująte związane z emeryturami oraz opieką zdrowotną. Głównymi konsumentami tychwydatków są jednostki, które opuściły wiek produkcyjny i wkraczają w okres starości.Wzrost liczebny ludzi starych, wydłużenie długości ich życia, a tym samym wzrost ichpotrzeb, idą w parze ze spadkiem liczebnym ludzi aktywnych zawodowo, a więc tych,którzy odprowadzając składki i opłacając podatki, finansują cały system. Nie możnarównież zapominać o fakcie, iż w związku z postępem medycyny, która pozwoliła nazwiększenie długości życia, powszechnie są obecnie stosowane skomplikowane zabiegi ibadania, które są jednocześnie niezwykle kosztowne. Wszystko to prowadzi do spadkupoziomu wpływów do systemu bezpieczeństwa socjalnego, wzrostu wydatków inaruszenia stabilności finansowej.Około 2015 roku w wiek powyżej 65 lat wejdzie pokolenie z powojennego boom’udemograficznego. Będzie to stanowiło dla państw Europy Zachodniej ogromne wyzwaniefinansowe, ale także próbę dla ich demokracji, której czołowi aktorzy stanąprawdopodobnie przed koniecznością redukcji świadczeń dla swych wyborców.Jednocześnie wyłania się prawdopodobnie nowy wymiar walki klasowej, w którejdychotomię biednych i bogatych zastąpi dychotomia starych i młodych. 395Prócz ekonomicznych przyczyn kryzysu koncepcji „welfare state”, podaje sięrównież argumenty polityczne, przesuwające uwagę z przeciążenia rynku, na przeciążeniepaństwa. Krytyka taka ma charakter dwutorowy, gdyż z jednej strony wskazuje na393 Tamże, str. 157.394 Merrien F. X., Etat Providence, Presses Universitaire de France, Paris, 1997, str. 109-110.395Thurow L. C., Przyszłość kapitalizmu: jak dzisiejsze siły ekonomiczne kształtują świat jutra,Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław, 1999, str. 135-143.187