PRACA DOKTORSKA

dla tzw. „klientów opieki społecznej”, nie ma też władzy bez demokracji. Równośćpojmowana jest zaś jako „włączenie”. 546Zdaniem Jakuba Wiśniewskiego „wrażliwość społeczna jest nieodłącznymelementem tożsamości europejskiej”, dlatego nie jest możliwe zaadoptowanie w Europiezasad, według których funkcjonuje na przykład społeczeństwo amerykańskie. Jednakże wzwiązku z przemianami końca XX wieku, konieczne jest „stworzenie struktur państwaminimalnie narażonych na zjawiska patologiczne”. (...) „Powinno powstać państwoinwestycji społecznych, opierające się na aktywnej polityce rynku pracy, który skupia sięna szkoleniach i programach reorientacji zawodowej, a nie biernym wypłacaniuzasiłków.” 547 Tędy wiedzie zdaniem tego autora nowa „trzecia droga”.Nowa „trzecia droga” to wreszcie próba kompromisu między skompromitowanym„konstruktywizmem”, a drugą niebezpieczną skrajnością, jaką jest „błąd spontaniczności”.Zdaniem Polaniy’ego mechanizm rynkowy winien być z całą pewnością „osadzony wspołeczeństwie”. 548 Przeciwnicy „trzeciej drogi” starają się wykazać, że takowa w ogóle nieistnieje, gdyż możliwe są w ich mniemaniu wyłącznie dwa wspomniane wyżej ekstrema.Jerzy Szacki komentuje to w sposób następujący: „do dogmatów liberalizmuekonomicznego należy teza, że nie istnieje żadna „trzecia droga” między socjalizmem ikapitalizmem. Jak sądzę, jest to teza absolutnie prawdziwa na poziomie teoriiekonomicznej i niepodobna zbudować modeli «społecznej gospodarki rynkowej» czy«socjalizmu rynkowego», które odznaczałyby się taką samą spójnością i elegancją, jakmodele dwóch form czystych. Chodzi wszakże o to, że formy czyste są do pomyśleniatylko w warunkach społecznej próżni, nie zaś w społeczeństwie konkretnym, w którymekonomiści nie rozporządzają absolutną władzą, nieekonomiści natomiast mająnieograniczone prawo występowania w obronie swych «przesądów». Wbrew temu, cowynika z teorii ekonomicznej - w rzeczywistości mamy więc do czynienia wyłącznie z546 Giddens A., Trzecia droga: odnowa socjaldemokracji, "Książka i Wiedza", Warszawa, 1999, str. 62-65.547 Wiśniewski J., Pewniej i równiej, Tygodnik Powszechny, nr 21, 25 maja 2003.548 Wilkin J. Jaki kapitalizm, jaka Polska, PWN, Warszawa, 1995, st. 158-159.261