PRACA DOKTORSKA

minimum witalne konieczne do godnej egzystencji. 273 Niemcy wykształciły więc, jakwiększość państw Europy kontynentalnej, model państwa o orientacji społecznej,gwarantujący podtrzymanie dochodu poprzez system ubezpieczeń społecznych oparty nawcześniejszym zatrudnieniu. Model te nazywany jest często modelem bismarckowskim. 274Kolejnym krajem podawanym często za sztandarowy przykład innej formypaństwa o orientacji społecznej, jest Wielka Brytania. Choć historycznie korzenieangielskiego „welfare state” sięgają głębiej w porównaniu do niemieckiego Sozialstaat, tojednak w Niemczech pojawiły się pierwsze elementy właściwe dla współczesnej formypaństwa o orientacji społecznej.Angielskie Poors laws pojawiły się już w epoce elżbietańskiej, kiedy to począwszyod 1601 roku zaczęto nakładać lokalne podatki, aby w ten sposób wesprzeć biednych.Pomoc taka przybierała dwie formy, tj. Outdoor relief, czyli dary w postaci odzieży ipożywienia oraz Indoor relief, które dotyczyły funkcjonowania parafialnych hospicjów. 275Wymienione wyżej prawa określane są również jako tzw. Old poor law. W tym to właśniekontekście utworzono również domy pracy (workhouses), w których pracowali ludziebiedni, aczkolwiek zdolni do pracy. W 1662 wydano z kolei prawo dotyczącezamieszkania biednych (Act of Settlement), które zabraniało parafiom pozbywania się zeswojego terytorium ubogich. Sposób, w jaki została zorganizowana pomoc dlanajbiedniejszych, stał się przedmiotem krytyki, np. ze strony Adama Smith’a, który wprawie o zamieszkaniu biednych dostrzegał przeszkodę na drodze do wykształcenia sięwolnego rynku. Również opisywany w pierwszej części rozprawy Malthus przekonanybył o negatywnych skutkach ekonomicznych takich uregulowań. Debata, jaka toczyła sięna temat pomocy biednym pod koniec XVIII wieku, odzwierciedlała w zasadzie napięcia,jakie występowały między arystokracją ziemiańską, widzącą w Poor laws gwarancjęutrzymania starego porządku, a rozwijającą się burżuazją przemysłową (gentry). 276 W273 Paquy L., Les systèmes européens de protection sociale : une mise en perspective, DREES, Série MIRE, nr6, styczeń 2004, str. 21-23.274 Tamże, str. 27.275 Tamże, str. 13.276 Rosanvallon P., La Crise de l’Etat Providence, Seuil, Paris, 1981, str. 143. Patrz również : Chevalier E., LaLoi des pauvres et la Société anglaise, Paris, 1895; Mantoux P., La Révolution industrielle au XVIII siècle,Paris, Génin, 1973.138