PRACA DOKTORSKA

liźniego.” 25Innym, zdecydowanym przeciwnikiem pojęcia sprawiedliwości opatrzonegookreśleniem „społeczna” jest Friedrich von Hayek. Uważa on bowiem, że określenie to niewnosi niczego nowego do pojęcia sprawiedliwości, a przeciwnie dyskredytuje wartościdotąd w nim się mieszczące, przez co słowo to traci sens. Odwoływanie się do pojęcia„sprawiedliwości społecznej”, stanowi nawrót do norm dawno już w toku społecznegorozwoju odrzuconych, a będących ucieleśnieniem ducha plemiennego. Pojęcie to jest jegozdaniem próbą manipulowanie ludźmi, a właściwe jest dla społeczeństw zamkniętych izbudowanych na kolektywnych zasadach. „Doszedłem do wniosku - pisze on - żesprawiedliwość społeczna jest niczym więcej jak pustą formułą używaną, by dowodzić, żeszczególne żądanie jest usprawiedliwione, bez podawania powodu. Powodem, dla któregowiększość ludzi dalej mocno wierzy w sprawiedliwość społeczną, nawet po tym jakodkryją, że nie wiedzą naprawdę, co ten zwrot oznacza, jest fakt, że myślą oni tak - jeżeliprawie każdy wierzy w taką sprawiedliwość, to coś musi być w tym wyrażeniu". 26Okazuje się jednak, że pojęcie „sprawiedliwość” z określeniem „społeczna” maprzynajmniej tylu zwolenników, co i oponentów. Piszący te słowa należy do pierwszejgrupy, gdyż jest przekonany, że z kilku zasadniczych powodów rozróżnienie pojęcia„sprawiedliwości” tout court od pojęcia „sprawiedliwości społecznej” ma głębokieznaczenie szczególnie w kontekście przedmiotu tej rozprawy, która dotyczy właśniesprawiedliwości opatrzonej przymiotnikiem „społeczna”. Konieczne jest bowiemdokonanie rozróżnienia między sprawiedliwością rozpatrywaną w skali mikro, a tądotyczącą skali makro. 27 Pierwsza dotyczy stosunków między jednostkami, czy teżmałymi grupami społecznymi, a zajmuje się codziennymi problemami ludzi stojących wkolejce do lekarza, czy stosunków miedzy rodzicami, a ich dziećmi. Wydaje się oczywiste,że tych samych zasad, jakimi kierują się rodzice dzieląc zabawki między swoje pociechy,nie można stosować przy konstrukcji ogólnospołecznego ładu w skali makro.Sprawiedliwość w skali makro dotyczy bowiem funkcjonowania zasadniczych instytucji25Dzierżawski K., Sprawiedliwość tak, ale nie społeczna, Gazeta Wyborcza, nr 140, 19 czerwiec 1995.26Hayek F.A., The Atavisme of Social Justice, s. 57-58, (w:) Efektywność a sprawiedliwość, red. Wilkin J.,"Key Text", Warszawa, 1997, str. 84-86.27 Porównaj: Young H. P., Sprawiedliwy podział, "Scholar", Warszawa, 2003, str.19.20