PRACA DOKTORSKA

Rozpoczynając refleksje nad sprawiedliwością społeczną należy się skupić na tym,w jaki sposób społeczeństwo winno rozdzielać rzadkie zasoby pomiędzy ludzi, którzyprzedstawiają sprzeczne roszczenia. Pytanie o sprawiedliwość społeczną wiąże się z próbąujawnienia pewnej naczelnej zasady, normy, która w oparciu o rozum pozwoliłaby naznalezienie rozwiązania dla owych sprzecznych żądań. 50Sprawiedliwość społeczna zajmuje również ważne miejsce w katolickiej doktryniespołecznej, gdzie pełni trzy zasadnicze funkcje. Po pierwsze, dąży do uświadomieniaodpowiedzialności moralnej za to, co ludzie czynią na ziemi. Po drugie, pojęciesprawiedliwości społecznej sugeruje, że jest wizja, dążenie, coś, do czego można sięprzybliżać, ale nie można tego nigdy osiągnąć (niemożliwa możliwość); wynika to nietylko z ograniczoności naszego intelektu, ale też z naszej grzeszności. Wreszcie po trzecie,termin „sprawiedliwość społeczna” oznacza wykluczenie bierności wobecniesprawiedliwości. 51Przedstawione obecnie zostaną różne klasyfikacje i ujęcia problemusprawiedliwości społecznej. Nie jest bowiem możliwe, ani nawet zasadne, omówienie wniniejszej rozprawie wszystkich dotąd powstałych teorii sprawiedliwości. Dlatego obecnieprzedstawiona zostanie szersza perspektywa, swoiste spektrum podejść do interesującegonas problemu sprawiedliwości społecznej. Kolejne rozdziały stanowić będą już bardziejszczegółową analizę tych konkretnych teorii, które wnoszą wyjaśnienie do interesującychnas kontrowersji, zachodzących między sprawiedliwością a efektywnością, w kontekścietego, co obecnie określane jest mianem kryzysu państwa opiekuńczego.Spoglądając na historię rozważań nad sprawiedliwością społeczną, można cofnąćsię aż do czasów Platona i jego ucznia Arystotelesa. Platon w ramach swojej wizji protokuminustycznegoi totalitarnego państwa przez pojęcie sprawiedliwości rozumiał raczejobronę określonych nierówności, niż występowanie na rzecz równości. Twierdził on, żenikt nie powinien zarabiać więcej, niż pięć razy tyle, ile zwykły robotnik. Sprawiedliwość50 Guillarme B., Les Théories contemporaines de la justice sociale: une introduction, (w:) L’Etat-Providence,Pouvoirs – Revue Française d’Etudes Constitutionnelles et Politiques, nr 94, 2000, str. 30.51Efektywność a sprawiedliwość, red. Wilkin J., "Key Text", Warszawa 1997, str.64.31