PRACA DOKTORSKA

intencjonalnym przestrzeganiem reguł, społeczeństwo tymczasem doskonale funkcjonujedzięki mechanizmom rynku, który z punktu widzenia sprawiedliwości jest całkowicieneutralny, tzn. ani sprawiedliwy, ani niesprawiedliwy. Mówienie więc o sprawiedliwościtraci wówczas swoją zasadność. 64Zbliżając się do końca tego rozdziału, będącego generalną charakterystykąsprawiedliwości społecznej jako odwiecznego dylematu ludzkości nie podlegającegodezaktualizacji, przedstawiony zostanie jeszcze przegląd zasad sprawiedliwości, którymiwymienione wyżej podejścia się posługują.Ciekawą klasyfikację zasad sprawiedliwości istotnych z punktu widzeniasocjologicznego proponuje Witold Morawski. Pisze on o „zasadzie równości szans”, którąstosuje wymiennie z „zasadą równych możliwości”. Dla piszącego te słowa konieczne jestjednak rozróżnienie wymienionych wyżej zasad, które mimo pewnego podobieństwa niemają charakteru synonimicznego. Pojęcie „szansy” oznacza jedynie pewien potencjał,który może okazać się możliwy do zrealizowania. Odnosi się ono do otwartości określonejdrogi, którą jednostka może pójść (jeżeli będzie oczywiście tego chciała) i jeżeli będziemiała odpowiednie ku temu możliwości. „Możliwość” zatem, to pojęcie znajdujące się jużo szczebel wyżej, gdyż odnosi się do owej drogi, którą jednostka może pójść, ale oznaczajednocześnie, że ta sama jednostka posiada „możliwość”, która spowoduje, że jeżeli tylkobędzie taka jej wola, drogą tą będzie mogła podążyć.Wracając do „zasady równości szans”, która z pewnością jest znacznie częściejużywana w literaturze przedmiotu, trzeba powiedzieć, że często jest ona utożsamiana zpodejściem właściwym dla liberalizmu. Chodzi bowiem o zapewnienie wszystkimrównego startu w warunkach konkurencji na rynkach gospodarczych i politycznych, atakże w sferze społeczno-kulturowej. Zasada równości szans wywodzi się z równościwobec prawa, która zapewnia każdemu możliwość (zdaniem piszącego te słowa raczejszansę) „wybicia się”. Zasada równości szans nie oznacza równości rezultatów, a nawet jejnie zakłada. Odwrotnie - prowadzi do tego, że inne nierówności nadal się utrzymują,64 L’Etat-Providence, Pouvoirs – Revue Française d’Etudes Constitutionnelles et Politiques, nr 94, 2000, str.40-42.36