PRACA DOKTORSKA

ównież szanse, dochód i bogactwo oraz wszystko to, co składa się na poczucie własnejwartości. 99Teoria sprawiedliwości Rawls’a składa się z dwóch zasadniczych elementów.Pierwszy odnosi się do konstrukcji i interpretacji sytuacji wyjściowej oraz formułowaniamożliwych wyborów, jakich mogą dokonać jednostki. Drugi człon teorii Rawls’a dotyczyjuż rozważań na temat tego, które zasady sprawiedliwości zostały przyjęte oraz jakiepowinno być ich ostateczne brzmienie.Podjęta zostanie obecnie próba odtworzenia, zgodnie z rozumowaniem Rawls’a,toku myślenia ludzi w sytuacji pierwotnej, który to decyduje o odrzuceniu przez nichutylitaryzmu uśrednionego i klasycznego, jako naczelnych zasad sprawiedliwościspołecznej.Zgodnie z teorią utylitarystyczną, pod uwagę brana jest naczelna zasada stanowiącamaksymalizację ogólnospołecznej użyteczności, rozpatrywanej w wersji klasycznej czy tośredniej użyteczności per capita. Teoria ta wymaga więc od jednostek bardzo dalekiejidentyfikacji z interesami innych ludzi, nie zakłada bowiem pożytku dla każdego, leczlojalność, która może przynieść konieczność wyrzeczenia się pewnych korzyści dla dobraogółu. System społeczny opierający się na takiej zasadzie będzie stabilny jedynie podwarunkiem tego, że ci, którzy zmuszani są do poświęceń, mocno identyfikują się zinteresami szerszymi niż ich własne. Rawls twierdzi jednak, że uzyskanie takiej sytuacjinie jest łatwe, gdyż wyrzeczenie, którego wówczas wymagamy, przekracza swymzakresem sytuację społecznego zaangażowania. Zasady sprawiedliwości, na które mają sięzdecydować jednostki, odnoszą się tymczasem do określenia ich perspektyw życiowych wramach podstawowej struktury społeczeństwa. Wyrzeczenie, o jakim w tym wypadkumowa, jest znacznie poważniejsze, gdyż dotyczy rezygnacji z własnych perspektywżyciowych. Wydaje się więc wysoce mało prawdopodobne, aby ludzie w sytuacjipierwotnej, biorąc pod uwagę zasłonę niewiedzy, która ich okrywa i racjonalność ichrozumowania, wybrali rozwiązanie proponowane przez utylitarystów, które jest po prostudużo bardziej ryzykowne. Ryzyko to zaś polega na możliwości zaistnienia konieczności99 Tamże, str. 414. Patrz również : Nierówni i równiejsi, red. Tadeusz Kowalik, Fundacja Innowacja,Warszawa, 2002, str. 32.54