PRACA DOKTORSKA

gruncie filozofii społecznej. Posługując się eksperymentem intelektualnym odwołującymsię do teorii umowy społecznej, wyodrębnił on dwie podstawowe zasady sprawiedliwości,które szeroko omówione zostały w rozdziale poprzednim, a które zakładały priorytetwolności oraz akceptację dla nierówności pod warunkiem, że działają na korzyśćnajbardziej upośledzonych członków społeczeństwa. 169 Rawls nie starał się natomiastzweryfikować swoich poglądów pod kątem ich praktycznego funkcjonowania i ich ocenyz punktu widzenia wpływu na efektywność ekonomiczną. Czyni podobnie, jak ciekonomiści, którzy definiując warunki efektywności systemu, pomijają jegooddziaływanie na ludzi i ich życie, a tym samym na sferę sprawiedliwości społecznej.Celowo nie odpowiedział nawet na pytanie, w ramach jakiego systemu społecznogospodarczegojego zasady mogłyby być najpełniej zrealizowane. Podporządkował onefektywność sprawiedliwości, która jest dla niego fundamentem moralnym. Pisał w tensposób: „wybór ten (systemu) musi być zatem dokonany na podstawie racji nie tylkoekonomicznych, lecz także moralnych i politycznych. Względy efektywności są tylkojedną z podstaw decyzji, a przy tym często relatywnie mało ważną”. 170Teoretykiem, który rozszerzył teorię sprawiedliwości Rawls’a, ale któryjednocześnie wyposażył ją w teoretyczne podstawy na gruncie ekonomii, jest AmartyaSen. Jego wkład polega m.in. na „stworzeniu pomostu między teorią Johna Rawlsa ikwestią nierówności postrzeganej w kategoriach ekonomicznych, a w ogólniejszychterminach - pomostu między etyką a ekonomią” 171 . Jest to bardzo ważna postać, gdyż wprzekonaniu piszącego te słowa, podobnie jak niegdyś Keynes w dobie społeczeństwakapitalistycznego pogodził sprawiedliwość społeczną i efektywność ekonomiczną, Sendokonał tego na gruncie społeczeństwa pokapitalistycznego.Ponieważ jego teoria sprawiedliwości jako wolności, czyli możliwościfunkcjonowania, została obszernie omówiona w rozdziale poprzednim, nie będzie tu169 Patrz również: Sprawiedliwość społeczna, praca zbiorowa, Cichomski B., Kozek W., Morawski P.,Morawski W., Scholrar, Warszawa, 2001, str. 148.170 Rawls J., Teoria Sprawiedliwości, PWN, Warszawa, 1994, s. 357.171Nierówni i równiejsi, red. Kowalik T., Fundacja Innowacja, Warszawa, 2002, str. 34.92