PRACA DOKTORSKA

zatrudnienia, można posłużyć się dwoma kanałami, tj. zwiększać konsumpcję orazinwestycje. Nie ma sensu jego zdaniem zwiększanie dochodu ludzi, którzy już osiągnęlipewien poziom zamożności, gdyż ci nadwyżkę dochodu przeznaczą nie na konsumpcję,lecz raczej na oszczędności, które przestają u Keynsa stanowić cnotę. Dlatego należyprzede wszystkim podnieść dochód najbiedniejszych, którzy z pewnością otrzymaneśrodki wprowadzą do „rynkowego krwioobiegu”. 166 W ten sposób z rozważań ocharakterze ekonomicznym Keynes doszedł do przekonania o konieczności zmniejszaniarozpiętości dochodowych i podnoszenia poziomu życia najbiedniejszych członkówspołeczeństwa, co miało w rezultacie pozwolić na opuszczenie stanu recesji. Wysokipoziom redystrybucji i wydatki publiczne, wzmocnione teorią mnożnika wydatków 167 ,miały pozytywnie wpływać na stan koniunktury, realizując jednocześnie wymogi postępuspołecznego i sprawiedliwości społecznej. Keynes wykazał więc, że zabiegi idące wkierunku realizacji zasad sprawiedliwości nie tylko nie szkodzą efektywnościekonomicznej, lecz przeciwnie, wzmacniają ją, pozwalając gospodarce na pełnewykorzystanie jej zasobów. Połączenie tych idei z rosnącymi po drugiej wojnie światowejwydatkami socjalnymi, uczyniło Keynes’a, prawdopodobnie mimo jego woli, ojcempaństwa dobrobytu (welfare state). 168Okazało się jednak, że podobnie jak w latach trzydziestych, kiedy toprzeprowadzono gruntowną krytykę ekonomii klasycznej, lata osiemdziesiąte przyniosłykrytykę założeń ekonomii keynesowskiej, a wraz nią dyskredytację państwaopiekuńczego. Drogi sprawiedliwości i efektywności miały się wówczas ponownie rozejść,choć nie wszyscy podzielają ten pogląd.Podobnie jak Keynes połączył na gruncie ekonomii sprawiedliwość społeczną iefektywność ekonomiczną, John Rawls dokonał uzasadnienie wniosków Keynes’a na166 Tamże, str. 50.167 Model mnożnikowy zakłada, że każda ilość pieniądza wydana przez państwo, nawet jeśli uprzedniozostała odebrana w drodze podatku, powoduje dodatni efekt w postaci przyrostu produkcji. Siła mnożnikauzależniona jest zaś od właściwej każdej jednostce krańcowej skłonności do konsumpcji, która słabnie wrazze wzrostem dochodu, powodując wzrost skłonności do oszczędzania, stąd idea podnoszenia dochodunajuboższych, u których krańcowa skłonność do konsumpcji jest największa. Patrz również: Minc A., Lesprophètes du bonheur, Grasset, Paris, 2004, str. 245.168 Minc A., Les prophètes du bonheur, Grasset, Paris, 2004, str. 250-252.91