PRACA DOKTORSKA

na poziomie spełniania społecznych oczekiwań. 248 Prezentowane podejście otwiera bardzoszerokie możliwości wyjaśniające, ale jednocześnie zawiera pułapkę związaną zogromnym zróżnicowaniem indywidualnej i subiektywnej percepcji rzeczywistości.Większą uwagę na ten problem zwraca drugie podejście w ramach teoriiodwołującej się do „paradygmatu welfare state”. Mowa jest w nim bowiem o tym, żekonkretne państwa przyjmują określone rozwiązania społeczne na bazie rożnychspołecznych i kulturowych przedstawień, które pozwalają na definiowanie konkretnychsytuacji i przyjmowanie określonych praktyk. Dlatego też to, co określamy mianeminteresu publicznego, wypełnia się treścią dopiero w obrębie pewnego danego społecznie„paradygmatu widzenia społecznej rzeczywistości” (paradigme societal). 249 W tejperspektywie polityki społeczne są wytworem pewnej społecznej konstrukcjirzeczywistości, której kształt zależy od różnic kulturowych, historycznych itd. Wzwiązku z tym zróżnicowanie warunków społeczno-ekonomicznych nie pozwala na pełnewyjaśnienie transformacji „państwa stróża nocnego” w „państwo o orientacji społecznej”.Owe zmieniające się warunki społeczno-ekonomiczne pobudzają jedynie do poszukiwanianowych rozwiązań, których rodzaj i forma będą zależały od paradygmatu społecznegopostrzegania rzeczywistości. Współcześnie to nie odkrycie biedy czy bezrobocia powodująkryzys, lecz zmiana na poziomie widzenia tych problemów, która skłania do poszukiwanianowych rozwiązań. Dzieje się tak dlatego, że „rzeczywistość społeczna nigdy nie jest namdana w sposób naturalny i jednostronny, ale stanowi ona przedmiot nieustającychinterpretacji i wzajemnej ich rywalizacji” 250 . Omawiana teoria pozwala na wyjaśnienieróżnicy w podejściu do problemu wykluczenia społecznego oraz stosowanych w związkutym problemem polityk we Francji i Stanach Zjednoczonych. Pojęcie wykluczenia nie jestbowiem pojęciem neutralnym i jako takie nabiera swojego sensu dopiero w sferzekulturowych interpretacji właściwych dla danego społeczeństwa. W StanachZjednoczonych koncept „social exclusion” dotyczy raczej najniższych warstw społecznych248 Tamże, str. 70.249 Tamże, str. 73.250 « (…) la réalité sociale ne s'impose jamais de manière naturelle et univoque mais qu'elle est toujoursl'objet d'interprétations et de luttes sur l'interprétation. » cytat zaczerpnięty z: Merrien F. X., EtatProvidence, Presses Universitaire de France, Paris, 1997, str. 75.128